Bai bu – Stemona japonica

Nazwy zwyczajowe: Bai bu, Pai pu, Radix Stemonae, Radix stemonae, Sheng Bai Bu, Stemona japonica, Bai-bu, chińska stemona, japońska stemona, Japanese Stemona, Stemona root

Nazwa łacińska: Stemona japonica (Stemona acuta)

Pochodzenie: Azja, Australia

Krótki wstęp

Zbiór korzenia Bai bu przeprowadza się wiosną lub jesienią. Po zebraniu usuwa się drobniejsze korzonki, oczyszcza, a następnie blanszuje we wrzącej wodzie lub na parze. Najlepszy jakościowo korzeń jest duży, biały i soczysty. W warunkach polskiego klimatu trudno wyhodować wysokiej jakości roślinę, ale można podjąć próbę uprawy w doniczce, zapewniając jej ciepło, dużą ilość wilgoci oraz światło przez całe lato.

Opis szczegółowy

Bai bu to tradycyjna roślina japońska, ceniona głównie za jej wszechstronne zastosowanie w fitoterapii układu oddechowego.

Informacje botaniczne

Stemona japonica to wieloletnia roślina pnąca, należąca do rodziny stemonowatych. Jest spotykana zarówno jako pnącze, jak i krzew podrostowy. Pierwszy raz została opisana pod koniec XVIII wieku. Jej liście mają sercowaty kształt, gładką i błyszczącą powierzchnię oraz wyraźne unerwienie, a kwiaty są wydłużone, różowo-fioletowe, złożone z kilku długich płatków. Do celów terapeutycznych wykorzystuje się gruby, bulwiasty korzeń, który często sięga w głąb ziemi na znaczną głębokość.

Pochodzenie i występowanie

Bai bu pochodzi ze wschodniej i południowo-wschodniej Azji oraz obszarów północnej Australazji. Obecnie głównymi producentami i eksporterami tej rośliny są Chiny, Indie oraz Tajwan, gdzie prowadzi się jej uprawę na skalę komercyjną. Najszersze zastosowanie znajduje w południowych i wschodnich regionach Chin, gdzie jest od dawna wykorzystywana w praktyce leczniczej.

Zastosowanie / dawkowanie

Stemona japonica to jedno z 50 najważniejszych ziół w tradycyjnej medycynie chińskiej. Może być stosowana samodzielnie lub w połączeniach z innymi surowcami roślinnymi. Najbardziej ceniona jest za działanie nawilżające dla płuc oraz skuteczność w leczeniu infekcji i łagodzeniu ostrego i przewlekłego kaszlu różnego pochodzenia. Poleca się ją również profilaktycznie w celu ochrony przed powikłaniami infekcji dróg oddechowych. Wspiera też regenerację i oczyszczanie płuc u osób palących. Znana jest z działania łagodzącego drażniący kaszel spowodowany uszkodzeniem nabłonka rzęskowego. Badania sugerują, że związki zawarte w Bai bu pomagają rozluźniać mięśnie gładkie oskrzeli, przez co łagodzą objawy infekcji dróg oddechowych.

W lecznictwie zewnętrznym, napar z Bai bu używany jest do przemywania skóry zainfekowanej grzybami lub pasożytami, szczególnie w okolicach intymnych. Skutecznie działa przeciwko wszom oraz jako środek pomocniczy po inwazji pasożytów. Wyciągi z korzenia wykazują działanie antybakteryjne (m.in. wobec Neisseria meningitidis, E. coli), a także przeciwwirusowe, zwłaszcza przeciw wirusowi grypy typu A.

Najnowsze badania wskazują również na potencjał przeciwnowotworowy związków z tej rośliny w przypadku raka tarczycy, wspieranie procesu apoptozy (kontrolowanej śmierci komórek) i ochronne działanie wobec komórek nerwowych w kontekście choroby Parkinsona.

Substancje czynne

Najważniejszymi składnikami aktywnymi są stilbenoidy, alkaloidy i steroidy roślinne, które wykazują efekty antybiotyczne oraz wpływają na napięcie mięśni gładkich układu oddechowego. Dodatkowo roślina zawiera wolne kwasy tłuszczowe, białka i kwasy organiczne.

Tradycyjne dawkowanie

Do stosowania wewnętrznego: 1 łyżka stołowa (ok. 10 g) suszonego korzenia, zalana zimną wodą i gotowana przez 30 minut. Tak przygotowany odwar można popijać przez cały dzień. Korzeń można również sproszkować i spożywać z dodatkiem miodu lub użyć do przygotowania nalewek. Do użytku zewnętrznego: 20–30 g suszonej rośliny gotować przez 30 minut, następnie wywar stosować do przemywania zmian skórnych.