Baobab – Adansonia digitata

Opis szczegółowy

Baobab to „superowoc” o niezwykle wysokich wartościach odżywczych, ceniony na całym świecie za swoje wszechstronne właściwości prozdrowotne.

Informacje botaniczne

Baobab, znany jako Adansonia digitata, jest drzewem o charakterystycznym, stożkowatym pniu, z wysoko umiejscowioną koroną, z której wyrasta wiele krótkich, potężnych gałęzi. Może osiągać wysokość aż do 30 m, a jego pień bywa niezwykle masywny – nawet do 10 metrów średnicy, służąc w suchych okresach jako magazyn wody. Drewno i kora baobabu łuszczą się warstwami, nie tworząc jednolitej struktury, przez co drzewo z łatwością przystosowuje się do zmiennych warunków środowiska. Baobab jest drzewem zrzucającym liście w porze suchej. Najczęściej rośnie jako soliter, tworząc majestatyczny akcent w afrykańskim krajobrazie – znane są osobniki liczące nawet tysiąc lat! Jego kwiaty są duże (do 20 cm średnicy), białe, słodko pachnące, otwierające się wyłącznie nocą; zapylane są przede wszystkim przez nietoperze poszukujące nektaru, ale także przez ptaki i owady. Owoc baobabu zawiera w środku nasiona otoczone suchą, pylistą masą o delikatnie słodko-cytrusowym smaku. Nazwa gatunkowa „digitata” nawiązuje do charakterystycznego układu liści, przypominającego dłoń.

Pochodzenie i występowanie

Baobab pochodzi z Afryki, jego zasięg obejmuje tereny od południowego Sudanu po południową Afrykę. Spotykany jest także na Madagaskarze, gdzie występują endemiczne gatunki baobabu, jednak autentyczność Adansonia digitata na tej wyspie jest tematem badań. Baobab został rozprzestrzeniony przez ludzi także do Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, m.in. przez Zanzibar do Indii i na część Sri Lanki. Jeden z gatunków baobabu występuje również w Australii.

Zastosowanie / dawkowanie

Baobab odgrywa ważną rolę w społecznościach afrykańskich – bywa częścią domostw, miejscem obrzędów i przede wszystkim naturalnym zbiornikiem wody w porze suchej. Jadalna, biała miąższ owocowy jest wykorzystywany kulinarnie jako znakomite źródło witamin – zwłaszcza wapnia i witaminy C, z czym wiąże się określenie „superowoc”. Baobab wykazuje bardzo silne właściwości antyoksydacyjne, tonizujące i rewitalizujące. Jego indeks antyoksydantów (24000 ORAC) należy do najwyższych w świecie roślin – dla porównania: jagody mają 3 razy, a granat oraz żurawina 2 razy niższy wskaźnik. Smak baobabu to delikatna karmelowa nuta z orzeźwiającą cytrusową kwaśnością. Owoc harmonizuje układ odpornościowy i wspomaga ogólną witalność organizmu.

Dzięki wysokiej zawartości błonnika baobab poleca się przy regulacji pracy jelit i poprawie perystaltyki. Sporą część błonnika stanowi pektyna, która sprzyja obniżeniu cholesterolu, wpływa na korzystny skład flory bakteryjnej jelit i naturalnie pęcznieje w obecności wody. Miąższ baobabu jest bogaty w minerały – zwłaszcza wapń, magnez i żelazo, a ich synergistyczna obecność wspiera zdrowe kości, zęby, przewodnictwo nerwowe, funkcjonowanie mięśni (profilaktyka skurczów) oraz prawidłową krzepliwość krwi i metabolizm energetyczny tkanek.

W 2008 roku baobab został oficjalnie zatwierdzony przez Unię Europejską jako produkt żywnościowy; rok później amerykańska FDA uznała jego ekstrakty za bezpieczne. W Afryce młode liście baobabu je się jako warzywo. Miąższ owoców wykorzystuje się do produkcji orzeźwiających napojów o cytrynowym posmaku. Z kory pozyskuje się włókna oraz błonnik, sproszkowany baobab wzbogaca także desery, koktajle, jogurty, muesli, marmolady, soki, mleko, wypieki czy lody.

Substancje czynne

Owoce baobabu są bardzo bogate w wapń, magnez, żelazo, witaminę C i pektyny.

Tradycyjne dawkowanie

Suszone lub świeże liście, a także sproszkowany miąższ stosuje się bezpośrednio jako przekąskę lub dodatek do mleka, wody czy napojów, a także jako składnik zup, sosów czy deserów. Proszek znany jako lalo lub mali jest szeroko wykorzystywany w krajach Afryki Zachodniej. Olej z nasion używany jest w piekarnictwie. Zalecana dzienna dawka proszku z owoców to od 5 do 15 g (1–3 łyżeczki od kawy); brak jest ograniczeń, produkt może być spożywany wedle uznania.