Cuti Cuti – Asplenium lunulatum

Opis szczegółowy

Cuti Cuti to peruwiańska paproć wykorzystywana ze względu na działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne.

Informacje botaniczne

Cuti Cuti, czyli Asplenium lunulatum, to niewielka, wieloletnia paproć o wyprostowanym kłączu, rosnąca w cienistych i wilgotnych miejscach lasów deszczowych. Jej liście osiągają do 8 cm długości, są proste lub łukowato wygięte, lancetowate, o długim, ciemnobrązowym i gładkim brzegu, osadzone w kępkach. Ogonki liściowe są krótkie. Roślina występuje w formach diploidalnych i tetraploidalnych.

Pochodzenie i występowanie

Paproć stanowi ważny składnik ziołolecznictwa w Kolumbii, Wenezueli, Boliwii i Ekwadorze. Pochodzi z wiecznie zielonych, wilgotnych lasów tropikalnych położonych na wysokości od 250 do 1900 m n.p.m., najczęściej w pobliżu wodospadów. Roślina rozpowszechniona jest także poza Ameryką Południową, a jej najwięcej spotkać można w Afryce (Angola, Kenia, Mozambik, Tanzania, Uganda, Zimbabwe, Republika Południowej Afryki, Suazi).

Cały rodzaj Asplenium jest szeroko rozpowszechniony na całym świecie pod różnymi nazwami i w wielu odmianach. Wzmianki o zbliżonym gatunku paproci można znaleźć już u greckiego lekarza Dioskuridesa, autora dzieła „De Materia Medica” (40–90 n.e.), gdzie opisywana jest jako roślina nadająca się do przykładania na klatkę piersiową przy zapaleniach płuc i oskrzeli. Pokrewny gatunek wykorzystywany jest we Francji w formie syropu (Sirop de Capillaire) na katary dróg oddechowych.

Zastosowanie / dawkowanie

Medycyna ludowa kultur Ameryki Południowej stosuje cuti cuti przy zapaleniu trzustki, podwyższonym poziomie cukru we krwi (także w przebiegu cukrzycy), nadwadze, zaburzeniach metabolicznych, nieregularnej menstruacji, zapaleniu dróg oddechowych (w tym przy kaszlu), grypach, przeziębieniach, profilaktycznie przeciw infekcjom wirusowym oraz wspomagająco w leczeniu malarii. Dodatkowe zastosowania dotyczą obniżania poziomu cukru we krwi (przygotowanie wywaru), wspierania regeneracji komórek trzustki (w tym leczenie stanów zapalnych i nowotworów), oczyszczania krwi oraz ułatwiania odkrztuszania także w przewlekłych kaszlach (dzięki zawartości śluzów).

Inne tradycje wykorzystują cuti cuti również przeciw gorączkom, dla wspomagania pracy trzustki, przy łagodniejszych formach cukrzycy, zaburzeniach metabolicznych i otyłości jako wsparcie podczas odchudzania. Roślina jest także zalecana przy nieregularnych miesiączkach, problemach z układem oddechowym i w czasie gorączki.

Zawarte w cuti cuti stilbeny, pochodne kumaryn i naftochinonów oraz specyficzne flawonoidy odpowiadają za obniżanie poziomu cukru we krwi, wspomagają regenerację komórek trzustki, charakteryzują się działaniem przeciwzapalnym i wykazują właściwości wykrztuśne oraz antyoksydacyjne. Wszystkie te właściwości zostały potwierdzone w odniesieniu do związków obecnych w zielu cuti cuti.

Substancje czynne

W zielu cuti cuti znajdują się stilbeny, aminokwasy, flawonoidy (ze szczególnym udziałem akacetyny), taniny, ksantyny, naftochinony, śluzy, kwas p-kumarowy, kwas kumaronowy i inne ich pochodne.

Tradycyjne dawkowanie

Literatura anglojęzyczna zaleca przygotowanie naparu: 2 łyżki suszu zalewamy 500 ml wody, gotujemy przez 5 minut, a następnie pozostawiamy do zaparzenia przez całą noc. Napar pije się 2 razy dziennie po 1 filiżance, najlepiej na czczo.

Inna metoda polega na przygotowaniu odwaru z ziela cuti cuti — 1 łyżkę suszu gotujemy z 1 litrem wody na małym ogniu przez 15–20 minut. Cedzimy i popijamy 3 razy dziennie po filiżance. Inne źródło podaje stosowanie ok. 10 g suszonego ziela z tym samym sposobem przygotowania.

Nie należy przekraczać zalecanych dawek. Nie zaleca się stosowania przez kobiety w ciąży, karmiące oraz dzieci do 3. roku życia. Przechowywać w suchym i ciemnym miejscu.