Dangshen – Codonopsis pilosula

Opis szczegółowy

Dangshen to zioło wykorzystywane w tradycyjnej medycynie chińskiej dla ogólnego wzmocnienia organizmu, zwiększenia poziomu energii, wytrzymałości oraz harmonizacji samopoczucia psychicznego.

Informacje botaniczne

Codonopsis pilosula, zwana też dzwonkiem włochatym lub dangshen, to wieloletnia roślina przypominająca niewielki krzew lub cienką pnącą lianę. Jej ciemnofioletowa, cienka łodyga z rzadkimi włoskami może osiągać długość do trzech metrów, choć zazwyczaj mieści się w przedziale dwóch do trzech metrów. Mięsisty korzeń o barwie i zapachu przypomina znanego żeń-szenia. Boczne pędy są różnej długości, porastające je liście są naprzeciwległe, owalne, delikatnie zaostrzone, osiągające długość do 7 cm i pokryte miękkimi włoskami. Kwiaty wyrastają pojedynczo na końcach pędów, mają kształt dzwonkowaty, ok. 2 cm długości i szerokości, zabarwienie żółtozielone z delikatnymi różowymi kropkami na spodzie. Owocem jest torebka o długości do 2,5 cm, zawierająca liczne, drobne, błyszczące nasiona.

Pochodzenie i występowanie

Codonopsis pilosula pochodzi z południowo-wschodniej i południowej Azji, szczególnie z terenów Chin, Japonii i Indii, gdzie rośnie naturalnie w lasach, na łąkach i polach. Uprawa w regionie środkowoeuropejskim jest również możliwa.

Zastosowanie / dawkowanie

Najszersze zastosowanie terapeutyczne dangshen znajduje się w tradycyjnej medycynie chińskiej oraz w kulturach leczniczych południowo-wschodniej i wschodniej Azji. Zawarte w niej substancje czynne, głównie fenolowe, oleje, polisacharydy, glukozynolaty, saponiny i alkaloidy, mogą wzmacniać i mobilizować układ odpornościowy, rozszerzać naczynia sercowe, poprawiać przepływ krwi w naczyniach wieńcowych, obniżać podwyższone ciśnienie, usprawniać mikrokrążenie na obwodzie oraz wspierać krwiotworzenie z komórek macierzystych. Udowodniono, że korzystnie wpływa na profil białych krwinek podczas chemioterapii czy radioterapii.

Składniki dangshen regulują motorykę przewodu pokarmowego, łagodzą bóle przy wrzodach żołądka, wspierają odporność błony śluzowej jelita. Działają także delikatnie uspokajająco na układ nerwowy (co może łagodzić objawy padaczki czy bólu). Saponiny z dangshen wspierają efekt wykrztuśny i mukolityczny układu oddechowego, pomagając przy wilgotnym kaszlu oraz wykazując miejscowe działanie podobne do antybiotyków, gdyż wspomagają migrację komórek odpornościowych i przyspieszają eliminację patogenów.

W badaniach na zwierzętach zaobserwowano obniżenie wysokiego ciśnienia krwi oraz zwiększenie ciśnienia tętniczego w późniejszych fazach wstrząsu krwotocznego – oba te efekty oceniono pozytywnie. Wykazano również zwiększenie poziomu glukozy we krwi i jej zużycia na produkcję energii podczas wysiłku. Inne badania sugerują, że wyciągi z dangshen pomagają organizmowi przeciwdziałać starzeniu, obniżając markery molekularne i fenotypowe zmian związanych z wiekiem. Wskazano także ochronne działanie podczas anoreksji i ekspozycji na promieniowanie.

W medycynie chińskiej dangshen ma smak słodki i neutralne właściwości. Porusza meridian płuc i śledziony, a jego kluczową rolą jest tonizacja środkowego Jiao oraz qi, przez co wzmacnia funkcję płuc i śledziony. Stosowany jest przy niedoborach funkcji płuc i śledziony, dusznościach, kołataniu serca, obniżonym apetycie, rozwolnieniach, astmie, kaszlu czy cukrzycy. Do wzmocnienia środkowego ogrzewacza płuc może być łączony z Fu Ling lub Bai Zhu. W zaleceniach medycyny chińskiej stosuje się dawkę 9–30 g pod okiem specjalisty. Dangshen można stosować również przy niedoborze qi i krwi – uzupełnia oba te elementy, jest znakomity przy niedostatecznym krwiotworzeniu i zaburzeniach płynów ustrojowych spowodowanych problemami z krwią.

W Polsce spotkać można preparaty zawierające ekstrakt z korzenia dangshen, które polecane są przy problemach astmatycznych, stanach gorączkowych, osłabieniu, pobudzaniu organizmu, pogłębianiu snu czy poprawie potencji. Można również wykorzystać ziele – nadaje się ono do terapeutycznego pobudzania krążenia krwi i zwiększenia ogólnej witalności i dobrego samopoczucia.

Dangshen to bardzo bezpieczne zioło, nie wykazuje istotnych działań niepożądanych. Przy spożyciu bardzo dużych dawek (np. 60 g naraz) sporadycznie obserwowano nieregularność tętna czy dyskomfort w klatce piersiowej.

Substancje czynne

Lekiem zielarskim jest korzeń dangshen, zawierający saponiny, śluzy, witaminy (szczególnie B1 i B2), minerały (zwłaszcza potas, magnez, żelazo, miedź, cynk, mangan, molibden), kwasy organiczne, garbniki, polisacharydy (szczególnie inulinę, fruktozę i inne cukry proste), żywice oraz alkaloidy (kodenopsyna, kodenopsynina, perloliryna) i inne nie w pełni zidentyfikowane związki. Korzeń dangshen zawiera także związki steroidowe i triterpeny (tarakserol, friedelina) oraz wolne aminokwasy, głównie treoninę, kwas asparaginowy, izoleucynę, alaninę, asparaginę, glicynę, serynę, walinę, prolinę, glutaminę.

Tradycyjne dawkowanie

Suszony korzeń dangshen w formie naparu przygotowuje się z 1 łyżeczki ziela na 250 ml wrzątku – można gotować przez 15 minut lub parzyć 10 minut, jeśli chcemy uzyskać słabszy odwar. Pić 2 razy dziennie, najlepiej na czczo, ok. 30 minut przed jedzeniem lub 2 godziny po posiłku.

Korzystną formą ekstraktu jest nalewka – podaje się tyle kropli, ile lat ma dziecko, a u dorosłych tyle ile kilogramów masy ciała, w kilku dawkach podzielonych w ciągu dnia. Brak informacji o istotnych przeciwwskazaniach. Europejska Agencja Leków zaleca jedynie ostrożność w przypadku osób z nadciśnieniem. Ze względu na brak wystarczających danych nie zaleca się stosowania u kobiet w ciąży, karmiących i dzieci do 3 roku życia.