Graviola – Annona muricata

Opis szczegółowy

Graviola to wyjątkowa roślina powszechnie wykorzystywana w medycynie naturalnej przez rdzenne plemiona Ameryki Południowej.

Informacje botaniczne

Graviola, znana także jako Annona muricata, to wiecznie zielone drzewo osiągające wysokość 5–6 metrów, pochodzące z tropikalnych obszarów Ameryki Południowej i Środkowej. Posiada duże, owalne, ciemnozielone liście, które nie opadają przez cały rok. Charakterystyczną cechą są kwiaty, które początkowo są żeńskie, a następnie zmieniają płeć na męską. Graviola wydaje żółto-zielone, jadalne owoce pokryte kolczastą skórką. Owoce, znane lokalnie jako „guanábana” lub „brazylijska papaja”, są często spotykane na miejscowych targach. Miąższ owocu służy także do przygotowania napojów. Od wieków liście, kora i korzenie mają znaczenie w tradycyjnej medycynie ludowej.

Pochodzenie i występowanie

Graviola pochodzi z tropikalnych regionów Ameryki Południowej i Środkowej, ale obecnie można ją spotkać także w Afryce oraz południowo-wschodniej Azji. Preferuje wilgotne i ciepłe warunki. Dawniej była spotykana wyłącznie dziko, dziś ze względu na popularność owoców jak i właściwości zdrowotne, jest powszechnie uprawiana.

Zastosowanie / dawkowanie

Graviola od stuleci znajduje szerokie zastosowanie wśród rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej i Środkowej. W europejskiej fitoterapii oraz badaniach naukowych pojawiła się około połowy XX wieku. Medycyna ludowa zaleca spożywanie gravioli w infekcjach wywołanych przez bakterie lub organizmy pasożytnicze, w tym leiszmaniozę. Napar z liści lub nasion stosowany jest tradycyjnie w infekcjach wirusowych, m.in. przy opryszczce (herpes) oraz, według niektórych przekazów, także wspomagająco przy zakażeniach HIV.

Na Kubie oraz w krajach Ameryki Południowej graviolę poleca się jako antyoksydant i wsparcie odporności podczas przeziębienia oraz łagodnych infekcji wirusowych. Wykazuje także właściwości antyparazytarne i może pomóc przy astmie oraz zaburzeniach reakcji immunologicznej. W badaniach potwierdzono wrażliwość niektórych pasożytów na substancje wyizolowane z gravioli, takie jak anonacyna i korosolon.

W tradycji fitoterapeutycznej opisywane są również korzystne działanie gravioli przy niektórych nowotworach. Część badań naukowych na modelach zwierzęcych wskazuje, że zawarte w niej substancje mogą wspierać zahamowanie wzrostu komórek nowotworowych i potencjalnie działać synergistycznie z konwencjonalnym leczeniem onkologicznym. Medycyna ludowa przypisuje jej właściwości zabijania komórek rakowych oraz powstrzymywania wzrostu guzów.

Tradycyjnie graviolę stosuje się również do wzbudzenia wymiotów (przy stosowaniu większej ilości nasion), oczyszczania jelit, a także jako środek wspomagający przy kaszlu i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych. Wierzono, że jej spożywanie pomaga osiągnąć głębszy odpoczynek i relaks, a w dawnych przekazach polecano ją również na objawy depresji i stany lękowe. U dzieci wykorzystywano ją niekiedy do obniżania gorączki oraz łagodzenia skurczów mięśni, a także wspierania trawienia i leczenia choroby wrzodowej.

Kwiaty są wykorzystywane jako środek przeciwskurczowy podczas kolek i dolegliwości żołądkowo-jelitowych. W krajach Karaibów napary z liści stosuje się przeciw gorączce, stanom zapalnym i obrzękom kończyn. Badania na zwierzętach wskazują na potencjał przeciwbólowy i przeciwzapalny gravioli.

Ponadto niewielkie badania kliniczne sugerują, że związki zawarte w gravioli mogą pozytywnie wpływać na regulację ciśnienia tętniczego i cholesterolu, a także w umiarkowanym stopniu obniżać poziom glukozy we krwi. Zewnętrznie graviolę aplikuje się przy bólu stawów, zmęczeniu i reumatyzmie.

Substancje czynne

Badania naukowe potwierdzają obecność specyficznych związków nazywanych acetogeninami annonaceowymi. To im przypisuje się działanie niszczące komórki nowotworowe. Trwają intensywne próby laboratoryjnego wyizolowania tych substancji dla celów terapeutycznych, jednak jak dotąd bez sukcesu. Acetogeniny obecne są tylko w rodzinie Annonaceae (flaszowcowate) i wykazują również właściwości przeciwbakteryjne, antyparazytarne oraz przeciwnowotworowe.

W gravioli znajdują się między innymi: acetogeniny, epoksyacetogeniny, szereg poliketydowych pochodnych epoksydowych, anonacyna, koronina, montekristyna, annomuricyna, korosolon, bullatacyna (możliwy efekt przeciwnowotworowy), muricapentocyna, muricoreacyna, murihexocyna C, retikulina, N-metyłokokulauryna, lektyny, kohibiny C i D, izochinoliny (potencjalnie łagodny efekt przeciwdepresyjny), alkaloidy oraz pochodne bis-tetrahydrofuranów i cis-monotetrahydrofuranów.

Tradycyjne dawkowanie

Odwar: Dwie łyżki stołowe suszu wsypać do 750 ml zimnej wody, doprowadzić do wrzenia i gotować 10–20 minut na małym ogniu. Następnie przecedzić i pić 3 razy dziennie po 250 ml.

Dawkowanie bezalkoholowej (AF) nalewki: Po wstrząśnięciu stosować 20 kropli 4 razy dziennie. Zaleca się rozpuścić krople w ustach i pozwolić na wchłonięcie przez błony śluzowe. Można popić niewielką ilością wody. Zalecana dzienna dawka odpowiada 1776 mg świeżej masy roślinnej.

Dawkowanie kapsułek: 3 kapsułki 3 razy dziennie, 20 minut przed posiłkiem.

Dawkowanie sproszkowanego suszu: Jedną łyżeczkę proszku rozpuścić w wodzie i wypić, przyjmować 3 razy dziennie.

Uwaga: Graviola nie jest zalecana osobom z niskim ciśnieniem krwi, ponieważ może je dodatkowo obniżać. Osoby zażywające leki na nadciśnienie powinny skonsultować jej stosowanie z lekarzem. Nie przyjmować w czasie ciąży ze względu na możliwość wywołania skurczów macicy.