Honeybush – Cyclopia intermedia

Opis szczegółowy

Honeybush to tradycyjna roślina z południowej Afryki, doskonała podczas grypy i przeziębienia – odpowiednia dla dzieci, kobiet w ciąży i matek karmiących.

Informacje botaniczne

Honeybush, czyli Cyclopia intermedia, to niewielki (około 1 metra wysokości) krzew o bardzo rozgałęzionych, zdrewniałych, żółtawych łodygach. Liście są drobne, zielone, przypominające igiełki. Wiosną honeybush zakwita jasnymi, żółtymi i silnie aromatycznymi kwiatami. Brązowe nasiona zamknięte są w mniejszych strąkach, które podczas dojrzewania stopniowo brązowieją, wysychają i otwierają się w ciągu kilku tygodni.

Pochodzenie i występowanie

Honeybush występuje endemicznie w specyficznych, górzystych rejonach południowej Afryki i dotychczas nie udało się go uprawiać poza tym regionem. Popularność tej rośliny wzrosła dzięki rosnącemu zainteresowaniu alternatywnymi metodami wspierania zdrowia. Choć istnieje pojedyncza odmiana uprawiana poza RPA, zdecydowana większość surowca pochodzi właśnie z gór południowoafrykańskich, z naturalnego środowiska.

Zastosowanie / dawkowanie

Honeybush był od wieków stosowany przez lokalne plemiona w formie naparów na przeziębienia i grypę. Podobnie jak rooibos, honeybush został opisany przez słynnego szwedzkiego botanika Carla Thunberga podczas jego podróży w 1772 roku – choć pierwsze zapisy pochodzą już z 1705 roku. Z czasem zyskał popularność poza rodzimym regionem i stał się ulubionym napojem osadników oraz tradycyjnym elementem spotkań przy herbacie.

Napar z honeybusha wyróżnia się aromatem miodu i kwiatów oraz delikatnym, lekko słodkim smakiem. Roślina ta jest naturalnym źródłem minerałów i przeciwutleniaczy, wspierających remineralizację organizmu oraz odporność w trakcie przeziębienia i infekcji wirusowych. Lokalni uzdrowiciele wykorzystują honeybush od wielu pokoleń przy przeziębieniach, grypie oraz przeciwbólowo i wspomagająco po posiłkach dla poprawy trawienia. Mimo wysokiej zawartości fluoru i wapnia, ceniony jest głównie za swoje łagodzące działanie przy infekcjach górnych dróg oddechowych i aromatyczny smak.

Skoncentrowane związki aktywne honeybusha wykazują działanie przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne. W tradycyjnej fitoterapii poleca się go jako wsparcie w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i podczas infekcji wirusowych, szczególnie przez brak negatywnych skutków ubocznych oraz dużą zawartość przeciwutleniaczy – działających przeciwzapalnie, zmniejszających obrzęki i łagodzących objawy bólowe. Polyfenole i antyoksydanty wzmacniają również odporność oraz wykazują łagodne działanie antyseptyczne i wspierają funkcjonowanie białych krwinek.

Liście honeybusha zawierają ważny związek – pinitol – używany w naturalnych preparatach na kaszel, przeciwdziałający gromadzeniu śluzu i ułatwiający jego usuwanie z dróg oddechowych. Obecność pinitolu oraz pinenu sprawia, że składniki surowca stosuje się w lekkich syropach łagodzących kaszel czy infekcje gardła u dzieci i dorosłych.

W przeciwieństwie do tradycyjnej herbaty z Camellia sinensis, honeybush (podobnie jak rooibos) nie zawiera kofeiny ani tanin, co czyni go wyjątkowo bezpiecznym napojem dla kobiet w ciąży, karmiących matek, dzieci i osób z problemami sercowo-naczyniowymi czy nerkami. Dzięki temu jest bardzo popularny w Japonii, również wśród dzieci, które mogą go pić bez ograniczeń przez cały dzień. Swoją popularność zawdzięcza także wysokiej zawartości fluoru, wapnia oraz żelaza – minerałów wspierających zdrowy wzrost kości, zębów, a także stosowanych w celu uzupełnienia poziomu żelaza podczas ciąży i laktacji.

Honeybush pomaga również przy braku apetytu – polecany dzieciom i osobom z zaburzeniami trawienia, a także osobom cierpiącym na wrzody żołądka, bóle żołądka i przewlekłe dolegliwości trawienne – łagodząc stany zapalne przy minimalnym ryzyku działań niepożądanych.

Istnieją tradycyjne przepisy polecające podawanie naparu z honeybusha na mleku dzieciom z problemami trawiennymi i kolkami. Łagodny wywar z liści honeybusha gotowanych w świeżym mleku skutecznie koi dolegliwości żołądkowe, z kolei napar stosowany jest przy wzdęciach, zaparciach u osób starszych oraz bólach menstruacyjnych.

Związki aktywne honeybusha obniżają lekko ciśnienie tętnicze oraz stężenie cukru w osoczu. Naturalna słodycz naparu sprawia, że nie wymaga dodatkowego dosładzania, więc można ograniczyć spożycie cukrów, ciesząc się słodkim smakiem i prozdrowotnymi efektami. Badania sugerują także, że pinitol wpływa korzystnie na efektywność insuliny, dlatego może być pomocny przy podwyższonym poziomie cukru i cukrzycy, choć wymaga to dalszych badań.

W etnomedycynie honeybush zalecany jest także dla wsparcia ośrodkowego układu nerwowego, w zespole napięcia przedmiesiączkowego (PMS), w trakcie menopauzy oraz do regulacji cyklu menstruacyjnego. Utrwalone są również obserwacje związane ze zmniejszaniem objawów skórnych, egzemy, atopii i wspomaganiem odporności skóry na promieniowanie UV oraz procesy starzenia i rozwoju zmian trądzikowych.

Kolejna zaleta honeybusha to wpływ na kondycję naczyń krwionośnych. Zawarte izoflawony, flawony i flawonoidy to silne antyoksydanty neutralizujące wolne rodniki, co zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy, odkładania cholesterolu i wzrostu ciśnienia tętniczego. Obecność ksantyn i optymalnych dawek związków mineralnych obniża poziom lipidów, lekko reguluje krzepliwość krwi i sprzyja lepszej profilaktyce schorzeń sercowo-naczyniowych.

Substancje czynne

Honeybush nie zawiera kofeiny ani tanin. Najważniejsze związki aktywne to: flawonoidy, flawony, izoflawony, kwas cynamonowy, alfa-terpineol, fenyletylowy alkohol, kumestany, ksanton, mangiferyna, izomangiferyna, luteolina 7-rutynozyd, eriotrycyna, skolymozyd, iriflofenon-3-C-beta-glukozyd, hesperydyna, diosmina oraz inne ich pochodne. Antyoksydacyjnie działa również witamina C. Honeybush bogaty jest w składniki mineralne, zwłaszcza wapń, fluor i żelazo, oraz polisacharydy i pinitol.

Tradycyjne dawkowanie

Przechowywanie honeybusha wymaga zapewnienia odpowiednich warunków – pojemnik powinien być szczelny, zabezpieczający przed dostępem powietrza, wilgoci i światła, co pozwala zachować pełnię smaku i aromatu.

Tradycyjny sposób przygotowania to zalanie pełnej łyżeczki suszu ~200 ml wrzątku, parzenie przez minimum 5 minut i ewentualnie dosłodzenie miodem, mlekiem, cytryną lub cukrem. Inne źródła polecają użycie całej łyżki suszu na 1 litr wrzątku i parzenie przez co najmniej 10–15 minut (najlepiej w ceramicznym naczyniu). Jeśli preferujemy pełniejszy smak, można wydłużyć czas parzenia lub gotować napar przez kilka minut, następnie przecedzić wedle uznania.