Kadidłowiec indyjski – Boswellia serrata

Opis szczegółowy

Egzotyczna roślina o wyjątkowym znaczeniu rytualnym i duchowym.

Informacje botaniczne

Kadidłowiec indyjski, czyli Boswellia serrata, to średniej wielkości drzewo osiągające zazwyczaj około 2 metrów wysokości, choć niektóre odmiany dorastają nawet do 8 metrów. Jego liście są nieparzystopierzaste, osadzone na ogonkach, z piłkowanymi brzegami i wyrastają w skupieniach. Górna powierzchnia liści ma intensywnie ciemniejszy odcień. Kwiaty są drobne, białe lub żółtawe. Owoc to niewielka torebka mierząca mniej niż centymetr długości. Po nacięciu kory drzewo wydziela żółtą, aromatyczną żywicę, będącą charakterystyczną substancją balsamiczną.

Pochodzenie i występowanie

Ojczyzną kadidłowca są tereny Półwyspu Arabskiego oraz rejony wybrzeża Morza Czerwonego, skąd dzięki popularności został szybko rozpowszechniony na Półwyspie Indyjskim i w Afryce.

Zastosowanie / dawkowanie

Drzewo to jest najczęściej znane z żywicy – kadzidła wykorzystywanego w religijnych oraz rytualnych ceremoniach, również w obrządku chrześcijańskim. Żywicę pozyskuje się poprzez nacinanie pnia drzewa do specjalnych bambusowych koszy. Najstarsze znane zastosowanie obejmuje okadzanie i balsamowanie zarówno w czasach starożytnego Egiptu, Babilonii, Persji, Chin, Grecji, Rzymu, Indii, a także przez rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej. Ogólnie żywica była używana do oddawania czci zmarłym i w hołdzie bóstwom.

Boswellia jest szczególnie ceniona ze względu na wpływ na układ ruchu. Najbardziej znanym zastosowaniem jest profilaktyka i wspomaganie leczenia chorób stawów, takich jak artroza. Kwas bosweliowy wspiera leczenie stanów zapalnych i obrzęków zarówno przy artrozie, jak i przy zapaleniu stawów. Udowodniono także jego działanie hamujące procesy nowotworowe raka jelita grubego oraz przy leczeniu nieswoistych zapaleń jelit (jak wrzodziejące zapalenie okrężnicy czy choroba Leśniowskiego-Crohna).

Kwas bosweliowy przynosi też korzyści przy aplikacji zewnętrznej na skórę (kadzidłowiec jest cenionym składnikiem kosmetyków), wspomaga elastyczność skóry, chroni ją przed czynnikami zewnętrznymi i wykazuje działanie przeciwstarzeniowe. Jedno z badań wskazało na wygładzenie skóry, poprawę jej sprężystości, zmniejszenie ilości zmarszczek i redukcję wydzielania sebum po codziennej aplikacji kremu z kwasem bosweliowym przez 30 dni.

Kwas bosweliowy pomaga łagodzić większość objawów zapalnych schorzeń stawów, takich jak ból, obrzęki, poranna sztywność i ograniczenie ruchomości, a także spowalnia proces degeneracji chrząstki stawowej.

Farmakologia

Badania farmakologiczne sugerują, że mechanizm działania bosweliowych kwasów odbywa się na poziomie epigenetycznym (metylacja genów, acetylacja histonów, regulacja mikroRNA), aktywując właściwe geny i modulując procesy zapalne.

W badaniach laboratoryjnych wykazano, że kwasy bosweliowe mogą zwiększać skuteczność naturalnych substancji przeciwgrzybiczych i suplementów wspomagających stawy (glukozamina, chondroityna), przy czym jednocześnie mogą obniżać skuteczność niektórych niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwreumatycznych (jak kwas acetylosalicylowy czy ibuprofen).

Medycyna ludowa

Ajurweda, tradycyjna medycyna indyjska, stosuje kadidłowiec od ok. VII wieku p.n.e., głównie na bóle stawów (przypisując mu działanie przeciwzapalne), ale również jako wsparcie w leczeniu czerwonki, gorączki, chorób układu krążenia, zaburzeń miesiączkowania oraz przy stanach zapalnych dróg oddechowych.

Medycyna ludowa ogólnie poleca boswellię przy bólu stawów związanym m.in. z artrozą i reumatoidalnym zapaleniem stawów. Starożytne teksty indyjskie opisują jej stosowanie przy schorzeniach wątroby oraz problemach menstruacyjnych.

Niektórzy zielarze zalecają kadidłowiec także przy problemach z pamięcią – potwierdzono to w kilku badaniach przedklinicznych na poziomie komórkowym, gdzie wykazano ochronny wpływ kwasu bosweliowego na komórki mózgowe w warunkach analogicznych do sytuacji udaru mózgu.

Ograniczenia i przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do stosowania boswellii jest ciąża i karmienie piersią. Substancje zawarte w żywicy mogą w niektórych przypadkach wywołać poronienie lub uszkodzić płód. U osób wyjątkowo wrażliwych może wystąpić reakcja alergiczna.

Substancje czynne

Żywica kadidłowca zawiera monoterpeny, diterpeny, triterpeny, tetracykliczne triterpeny oraz cztery kwasy triterpenowe pentacykliczne – kwas betabosweliowy, ketobetabosweliowy, acetylobosweliowy oraz acetylketobetabosweliowy. Kwasy bosweliowe i ich pochodne odpowiadają za przeciwzapalne działanie żywicy. Kadidłowiec zawiera także olejki eteryczne, cukry i kwasy uronowe.

Monoterpeny nadają żywicy intensywny zapach oraz mogą wykazywać działanie przeciwnowotworowe i antybakteryjne. Diterpeny mają właściwości przeciwzapalne i przeciwdrobnoustrojowe, triterpeny zaś przyczyniają się do łagodzenia bólu oraz poprawy objawów astmy oskrzelowej.

Tradycyjne dawkowanie

Dawkowanie zależy od formy preparatu oraz indywidualnych potrzeb. Typowe kapsułki z ekstraktem z kadidłowca przyjmowane są w dawce od 150 mg do 500 mg, 2–3 razy dziennie w zależności od wskazań. Przy profilaktyce stosuje się mniejsze ilości, podczas leczenia dawka może być zwiększona. Wybrane kremy aplikuje się miejscowo 1–3 razy dziennie. W postaci sproszkowanej zalecana dawka to ok. 2 g raz dziennie.