Kombu – Laminaria japonica

Opis szczegółowy

Kombu to tradycyjna jadalna alga wykorzystywana w krajach wschodniej Azji od wieków jako naturalne wsparcie dla ducha, układu trawiennego oraz ogólnej detoksykacji organizmu.

Informacje botaniczne

Kombu – Laminaria japonica – to głębinowa alga morska rosnąca w czystych, chłodnych wodach mórz przybrzeżnych. W postaci dorosłego sporofitu stanowi plechę (thallus), czyli ciało bez wyraźnych korzeni, łodyg czy liści, które osiąga nawet 6 metrów długości i do 50 cm szerokości. Plechę kombu można określić jako wachlarzowaty liść składający się z trzech części: blaszki, uchwytu i korzenia przytwierdzającego. Blaszka ma szerokość 10–20 cm i długość do 1 m, jest wydłużona z falistymi brzegami i jest grubsza w centrum. Uchwyt przy podstawie blaszki jest cylindryczny i krótki (ok. 5 cm).

Korzeń (zwany hapterą) umożliwia algom trzymanie się skalistego podłoża i zbudowany jest z licznych rozgałęzionych ryzoidów przypominających korzenie. Świeża roślina jest zielona, jednak powierzchnia blaszki ciemnieje po suszeniu oraz pokrywa się naturalnym białawym nalotem składającym się z kwasu glutaminowego i soli mineralnych.

Pochodzenie i występowanie

Laminaria japonica preferuje chłodne morza – występuje naturalnie w północno-zachodniej części wybrzeży Azji, w okolicach Morza Japońskiego, u północnych linii brzegowych Hokkaido, w pobliżu gór Kinkazan na wyspie Honsiu, przez Wyspy Kurylskie aż do Kamczatki, Opływając również Morze Ochockie po koreański Wonsan. Sztucznie została rozpowszechniona w rejonie prowincji Fujian w Chinach, jednak nie znosi warunków klimatu tropikalnego i subtropikalnego – dlatego skala jej upraw ogranicza się głównie do obszarów klimatu umiarkowanego i chłodnego półkuli północnej.

Zastosowanie / dawkowanie

Kombu znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle, medycynie, dietetyce, a nawet jako dodatek do karmy dla zwierząt. Najważniejsze składniki pozyskiwane podczas przetwórstwa to jod, alginiany (kwas alginowy i jego sole), mannitol i inne minerały. Jod z kombu jest często dodawany do soli kuchennej, by zapobiegać zaburzeniom pracy tarczycy oraz chronić przed niedoborem jodu. Alginiany tworzą hydrożelowe układy, zdolne do wiązania i zatrzymywania cząsteczek wody, dzięki czemu znalazły zastosowanie w medycynie, przemyśle spożywczym oraz tekstylnym.

Mannitol tradycyjnie stosuje się w Azji jako naturalny środek poprawiający nastrój. W Chinach i Japonii kombu wykorzystuje się w wielu postaciach kulinarnych oraz jako paszę dla zwierząt gospodarskich (np. bydło, drób). Ekstrahowany jod jest przetwarzany na potrzeby rynku krajowego, natomiast duża część alginianów i mannitolu jest eksportowana na świecie. Jednak tylko niewielka ilość wyhodowanej kombu trafia na eksport do spożycia przez ludzi.

Kulinarne zastosowanie kombu jest powszechne w Chinach i Japonii – jej wyrazisty morski smak i aromat może początkowo zaskakiwać, lecz szybko zyskuje uznanie. Stosuje się ją w kuchni jak każdą inną warzywną roślinę bogatą w składniki odżywcze.

W tradycyjnej medycynie wybrzeży azjatyckich kombu należy do grupy ziół wspomagających oczyszczanie krwi poprzez eliminację tłuszczów zwierzęcych i szkodliwych białek. Alginiany wiążą metale ciężkie (np. kadm, stront), tworząc niestrawne kompleksy wydalane z kałem. Kombu ceni się więc jako środek oczyszczający organizm, usuwający toksyny z przewodu pokarmowego.

Ludowa medycyna zaleca produkty z kombu osobom chcącym zredukować masę ciała, obniżyć wysokie ciśnienie krwi, przy zaparciach oraz pochodzeniu nudności popromiennych. Japońscy terapeuci polecają kombu także w profilaktyce raka przewodu pokarmowego. Substancje czynne wyjaśniają łagodne działanie przeczyszczające: alginiany wiążą wodę, pęcznieją, łagodzą perystaltykę i ułatwiają wypróżnianie, co powoduje zmniejszenie napięcia mięśni gładkich jelit. Kombu może również wzmacniać mięśnie dna miednicy oraz funkcje nerek i układu moczowego.

Regularne spożywanie kombu wpływa korzystnie na harmonizację zdrowia układu trawiennego. W Japonii proszek z kombu (otrzymywany przez pieczenie suszonej algi) podaje się przy poważniejszych biegunkach zarówno dorosłym, jak i dzieciom, jako środek wspierający zdrowie układu pokarmowego, pracę wątroby i prawidłowy metabolizm.

Fucoxantyna, istotny składnik kombu, wykazuje możliwość wspierania spalania tłuszczu – szczególnie w połączeniu z odpowiednią aktywnością fizyczną oraz utrzymaniem odpowiedniego poziomu jodu, co sprzyja produkcji tyroksyny (hormon odpowiedzialny za spalanie tkanki tłuszczowej). Kombu redukuje także stężenie wolnych kwasów tłuszczowych, sprzyjając obniżeniu cholesterolu.

Innym ważnym zastosowaniem kombu jest wspieranie odporności. Kombu, spożywane wraz z sosem sojowym, bywa stosowane w Azji od wieków w przypadku zapalnych chorób jelita grubego (np. wrzodziejące zapalenie okrężnicy). Fucoidan (jeden z głównych polisacharydów) stymuluje odporność, hamuje reakcje alergiczne, wspiera funkcje wątroby oraz wykazuje umiarkowaną aktywność antyoksydacyjną. Kombu wspomaga także pracę układu limfatycznego oraz pobudza odporność mucosalną.

Badania naukowe z Japonii sugerują, że fucoidan może hamować wzrost komórek rakowych, prowadząc do ich apoptozy (programowanej śmierci komórek). Składniki kombu pomagają także regulować ciśnienie krwi.

Substancje zawarte w kombu wspierają regenerację tkanki nerwowej i pracę mózgu poprzez suplementację wartościowych minerałów. Tradycyjnie laminarię japonica stosowano przy problemach z pamięcią, po udarze oraz w osłabionej pracy mózgu. W chińskiej medycynie kombu uchodzi od stuleci za naturalne wsparcie pracy tarczycy, długowieczności oraz wzmacnianie intelektu, poprawę jasności umysłu i koncentracji.

Substancje czynne

Kombu zawiera dużo wartościowych minerałów, głównie jodu, sodu i żelaza. Do najważniejszych substancji należą także fucoidan, fukoksantyna oraz sole kwasu alginowego. Łącznie zidentyfikowano ponad 26 związków chemicznych należących do 6 grup, m.in. alkanów, estrów, kwasów, alkoholi, fenoli i anhydrydów. Polisacharydy rzadko występują samodzielnie – zwykle są związane z grupą siarczanową.

Tradycyjne dawkowanie

Dawkowanie kombu zależy od wieku, kondycji oraz innych czynników. Nie ustalono naukowo optymalnej dawki dla poszczególnych grup. Kombu nie jest toksyczne, jednak na początku warto stosować małe ilości, by organizm przyzwyczaił się do smaku. Najczęściej kombu jest dostępne jako suszona alga – przed użyciem należy ją opłukać, namoczyć ok. 20 minut (lub do miękkości), a następnie gotować przez 45–60 minut. Można ją doprawić sosem sojowym, dodać do dań warzywnych, sałatek, roślin strączkowych lub zup.

Do przygotowania naparu o działaniu wspomagającym pracę mózgu warto użyć tasiemki kombu o długości 5–8 cm, gotować ją w 1 litrze wody przez 10 minut, po czym regularnie pić przez tydzień. Jeśli zajdzie potrzeba, można pić 2–3 razy w tygodniu. W razie wątpliwości dotyczących dawkowania skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.