Kordyceps chiński – Cordyceps sinensis

Opis szczegółowy

Kordyceps wspiera bicie rekordów – zarówno sportowych, jak i tych w sypialni!

Informacje botaniczne

Kordyceps chiński, Cordyceps sinensis, należy do grzybów pasożytniczych z rodziny Ophiocordycipitaceae, atakujących owady oraz inne stawonogi (najczęściej na larwach ciem z rodzaju Thitarodes). W szczególności infekuje i rozwija się wewnątrz larw, zwłaszcza tych żyjących pod ziemią na Wyżynie Tybetańskiej. Zarodniki grzyba rozprzestrzeniają się z wiatrem i osiadają na glebie oraz roślinach, gdzie mają kontakt z owadami – swoimi gospodarzami. Larwy wgryzają się w ziemię i żywią się systemem korzeniowym lokalnych roślin. Kordyceps stopniowo przerasta całe ciało larwy, wypełniając jej wnętrze oraz doprowadzając do śmierci owada. Jego tkanki zastępowane są przez grzybnię grzyba, co może trwać nawet do 6 lat! Efektem końcowym jest cylindryczne ciało o długości 5–10 cm w złotobrązowym odcieniu, pojawiające się od wiosny do wczesnego lata. Stroma, czyli grzybnia, wytwarza liczne drobne owocniki zawierające worki z zarodnikami. Grzyb po wysuszeniu osiąga długość od 3 do 10 cm.

Pochodzenie i występowanie

Naturalnym środowiskiem kordycepsu chińskiego są wyżyny Tybetu na wysokości około 4000 m n.p.m. Występuje też w regionach liczących od 3800 do 6000 m n.p.m., gdzie uznaje się go za najwyższej jakości. Preferuje chłodne, trawiaste łąki wysokogórskie między 3000 a 5000 m n.p.m. w Tybecie, a dodatkowo rośnie w chińskich prowincjach Syczuan, Gansu, Qinghai i Yunnan oraz niektórych regionach Nepalu, Bhutanu i indyjskich Himalajów. Wysokie zapotrzebowanie na naturalny kordyceps sprawiało, że jego cena była bardzo wysoka – jeden grzyb o wadze około 0,5 g kosztował niemal 100 dolarów, a kilogram 500 000 koron czeskich. W związku z tym, naukowcy wyizolowali DNA grzyba i stworzyli wydajniejszy szczep, znany jako Paecilomyces hepialy oznaczany od roku 2005 jako CS-4.

Zastosowanie / dawkowanie

W tradycyjnej medycynie chińskiej kordyceps ceniony jest jako skuteczny lek na wiele dolegliwości, a jego zbiór stanowi ważne źródło dochodu w niektórych regionach Tybetu i Chin. Grzyb znany był od wieków na całym świecie, jednak w tradycji tybetańskiej stanowił podstawowy surowiec w materia medica, przy czym najstarsze wzmianki sięgają XV wieku. Ludowe obserwacje wykazały, że zwierzęta spożywające kordyceps cechowały się zwiększoną siłą, witalnością i płodnością, co przesądziło o jego popularności także wśród ludzi – od zwykłych mieszkańców po cesarskie dwory.

Kordyceps stał się bazą terapii schorzeń płuc, nerek oraz układu sercowo-naczyniowego, stosowany był dla zwiększenia libido, wsparcia gojenia ran oraz łagodzenia czkawki. Współcześnie polecany jest do poprawy wydolności i przyspieszenia regeneracji, w połączeniu z Reishi lub Hericium do wzmacniania odporności na stres, poprawy nastroju, pracy serca oraz płuc, a solo do wspierania nerek, układu odpornościowego i regulacji dysfunkcji seksualnych. Przeprowadzone badania in vivo wykazały, że kordyceps pobudza produkcję hormonów, zwiększając funkcje seksualne.

Kordyceps sinensis zawiera specyficzne dla grzybów substancje – polisacharydy i ich pochodne (20–30%), glikoproteiny, peptydy oraz m.in. ergosterol. Składniki grzyba wykazują właściwości antyoksydacyjne i mogą potencjalnie zmniejszać stany zapalne oraz łagodzić objawy bólowe. Kluczowe znaczenie mają zawarte w nim polisacharydy zbudowane z rhamnozy, arabinozy, ksylozy, mannozy, glukozy, galaktozy, fruktozy i mannitolu, o działaniu przeciwnowotworowym, przeciwwirusowym, immunostymulującym, hipoglikemicznym, dyslipidemicznym oraz antyoksydacyjnym.

Kordyceps może również opóźniać procesy starzenia. Niektóre substancje zwiększają pobór tlenu, pojemność tlenową organizmu oraz wydłużają czas do wystąpienia zmęczenia. Badania na zwierzętach oraz sportowcach wykazały, że suplementowanie kordycepsem zwiększa siłę, kondycję i wytrzymałość. Ekstrakt z grzyba zwiększa wydatki energetyczne, poprawia metabolizm, saturację tlenem oraz ogólne funkcjonowanie organizmu. Działa antyoksydacyjnie, ograniczając ilość wolnych rodników i wspierając regenerację na poziomie komórkowym.

Składniki czynne kordycepsu wspierają działanie przeciwnowotworowe, mają neuroprotekcyjny i częściowo antybakteryjny charakter. Szczególnie silny jest ich antyoksydacyjny potencjał, który chroni tkanki przed degeneracją. W badaniach na myszach suplementacja grzybem cofnięto efekty przyśpieszonego starzenia – zwierzęta wykazywały lepsze reakcje, łatwiej się uczyły, miały lepszą pamięć i wzrost funkcji seksualnych.

Istnieją badania potwierdzające, że substancje z kordycepsu obniżają poziom glukozy we krwi oraz chronią komórki trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. U myszy z cukrzycą obserwowano wzrost wydzielania insuliny po spożyciu grzyba, jak również wzrost wrażliwości tkanek na insulinę (lepsza tolerancja glukozy).

W kolejnych badaniach na zwierzętach wykazano antyhiperlipidemiczne działanie: zmniejszenie akumulacji tłuszczu w tkankach oraz inhibicję aktywności lipazy trzustkowej, co redukowało wchłanianie i rozpad tłuszczów w jelitach. W efekcie obniżano parametry metaboliczne – poziom cholesterolu i trójglicerydów, co pomaga redukować ryzyko miażdżycy.

Około 7 artykułów naukowych potwierdza wspierający wpływ substancji kordycepsu na miąższ nerek. Stosowano go w przewlekłych nefrytach, odmiedniczkowym zapaleniu nerek, zespole nerczycowym i niewydolności nerek z obiecującymi rezultatami – głównie poprzez ochronę komórek nerkowych przed śmiercią oraz działanie osłonowe na miąższ narządu.

Cordysobin, obecna w kordycepsie proteaza, hamuje aktywność odwrotnej transkryptazy wirusów i ogranicza infekcje wirusowe (badania in vitro). Podobne substancje mogą ograniczać aktywność HIV, a także wirusów zapalenia wątroby typu B i C – samodzielnie bądź w połączeniu z lekami przeciwwirusowymi i interferonem. W modelach zwierzęcych kordyceps zmniejszał rozprzestrzenianie się zakażeń bakteryjnych, a zawarte składniki wykazują potencjalne działanie antybakteryjne.

Beta-glukany i związki podobne w kordycepsie chińskim wspierają modulację układu odpornościowego. Przez jego stymulację wspomagają walkę organizmu z patogenami oraz innymi szkodliwymi czynnikami. Najprawdopodobniej kordyceps pobudza aktywność makrofagów, komórek NK oraz dendrytycznych, czyli naturalnej odporności, a także zwiększa fagocytozę i produkcję interleukin.

Medycyna ludowa

Kordyceps jest doskonale znany oraz stosowany w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej jako efektywne tonikum i afrodyzjak. Obejmuje charakterystykę rozgrzewającą, słodki smak, a tropizm skierowany jest ku płucom i nerkom. Według TMC kordyceps wzmacnia yang nerek i ming, wspiera qi, wzmacnia yin płuc, przekształca śluz, łagodzi kaszel oraz uspokaja ducha.

Substancje aktywne

Do głównych aktywnych komponentów kordycepsu chińskiego należą nukleozydy (np. deoksyadenozyna, kordycepina, pochodne adeniny, adenozyny, inozyny, cytydyny, cytozyny, guaniny, urydyny, tymidyny, uracylu, hipoksantyny i guanozyny) o potencjale przeciwnowotworowym i przeciwwirusowym. Nukleotydy i nukleozydy kordycepsu mają działanie biologiczne poprzez receptory pirymidynowe, a adenozyna wykazuje własny efekt farmakologiczny.

Sterole (ergosterol, nadtlenki ergosterolu, H1-A, glikozydy ergosterylu, glikozydy cholestadianu, metylocholestadienole) mogą hamować rozwój komórek nowotworowych i niszczyć tkanki raka (badania in vitro). Białka (np. swoista DNaza, seryna proteaza, aminokwasy: tryptofan, kwas glutaminowy), polipeptydy, kordiomin, kordiocedipeptyd A, kordyceamidy A i B również wykazują ciekawe efekty. Ważne są także obecne polisacharydy, kwasy polisacharydowe, polisacharyd CPS-1, mannoglukan, alkany, poliaminy, witaminy i minerały.

Tradycyjne dawkowanie

Dawka kordycepsu zależy od rodzaju i mocy ekstraktu w kapsułce lub tabletce oraz wskazań do stosowania. Przeciętna dawka to od 1 do 6 kapsułek dziennie. Zaleca się stosowanie regularne przez 5 dni, potem 2 dni przerwy. W celu profilaktyki podaje się 1–2 dawki dziennie nawet przez kilka miesięcy. Kordyceps najlepiej przyjmować na czczo, ok. 30 minut przed jedzeniem.