Krew smoka – Daemonorops draco

Opis szczegółowy

Krew smoka to tajemnicza żywica o szerokim zastosowaniu w tradycyjnej fitoterapii i coraz częściej także w nowoczesnej medycynie.

Informacje botaniczne

Daemonorops draco to średniej wysokości palma, osiągająca od 10 do 20 metrów. Mimo pokaźnej wysokości, pień palmy ma najczęściej mniej niż 30 cm średnicy, z gładką i nakrapianą korą, z której po nacięciu wypływa charakterystyczna czerwona żywica – krew smoka. Palma posiada duże, jasnozielone, sercowate liście oraz zielono-białe kwiaty na długich ogonkach.

Pochodzenie i występowanie

Gatunek daemonorops występuje m.in. na Wyspach Kanaryjskich, uprawiany jest w Indonezji oraz na Molukach. Rodzime rejony występowania tego gatunku to południowo-wschodnia Azja. Często znajdziemy go pod nazwą „Indonesian Dragon’s Blood”. Plantacje powstają też w Chinach, na Tajwanie i w Malezji.

Zastosowanie / dawkowanie

Krew smoka to jasno-czerwona żywica pozyskiwana z wielu roślin, głównie z rodzaju Daemonorops, ale także Calamus, Pterocarpus, Dracaena oraz w mniejszym stopniu z Croton. Obecnie najpopularniejsza na rynku jest żywica Daemonorops draco, zbierana przez nacinanie nie do końca dojrzałych owoców palmy.

Już lekarze starożytnej Grecji, Rzymu i Arabii stosowali krew smoka jako pigment, barwnik oraz naturalny lek na schorzenia układu oddechowego i pokarmowego – pierwsze przekazy pochodzą od greckiego Dioskoridesa. Arabowie nazywali tę żywicę „krwią dwóch braci”, natomiast Rzymianie (Periplus z I wieku n.e.) nazywali ją „krwią smoka zgniatanego przez słonia”.

W dawnych czasach żywica była otoczona aurą tajemniczości i wiązały się z nią różne legendy. Obecność „prawdziwej krwi smoka” pojawiała się zarówno w czasach antycznego Rzymu, jak i starożytnych Chin. W Indiach żywica używana była podczas ceremoniałów, a w Chinach do barwienia mebli. W Europie stosowana była jako barwnik w przemyśle spożywczym i meblarskim, służąc także do wyrobu lakierów do instrumentów muzycznych. W średniowieczu była składnikiem luksusowej pasty do zębów.

Krew smoka tradycyjnie wykorzystywano w kadzidłach o działaniu odstraszającym złą energię i oczyszczającym przestrzeń. Gęsty, intensywnie korzenny, ciemnoczerwony dym miał tworzyć mistyczną atmosferę oraz pobudzać zmysły i intuicję. Żywica stosowana była także w rytuałach w religiach afroamerykańskich (voodoo) przeciwko czarnej magii.

Odkrywcy XV-wiecznych Wysp Kanaryjskich pozyskiwali krew smoka z Dracaena draco – endemicznej dla tych terenów oraz Maroka. Żywicę uzyskuje się przez nacięcie pnia lub gałęzi. Podobną metodą ekstrahuje się ją z Dracaena sp., endemicznej dla wyspy Sokotra.

W latach 80. XX wieku wyizolowano i zbadano substancje czynne krwi smoka. Jedną z najważniejszych jest taspina, która wspiera gojenie ran (działanie cicatrizant). Proantocyjanidyny, dimetylcedrusyna i taspina wykazują w badaniach skuteczność nawet 4 razy większą niż pojedyncze składniki osobno, potwierdzając synergistyczny efekt.

Badania belgijskie udowodniły antybakteryjne właściwości krwi smoka (m.in. wobec Escherichia coli i Bacillus subtilis). Dzięki właściwościom immunomodulującym, przeciwutleniającym i przeciwnowotworowym żywica wzbudziła szerokie zainteresowanie naukowców. Udowodniono jej skuteczność wobec nowotworu żołądka, jelita grubego oraz komórek białaczkowych in vitro. Działanie przeciwwirusowe, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe udokumentowano w licznych badaniach.

Proantocyjanidyny (głównie procyjanidyny i prodelphinidyny) wykazują silne działanie przeciwwirusowe (preparat SP-303). Potwierdzono także skuteczność w łagodzeniu biegunek wywołanych różnymi czynnikami, szczególnie u pacjentów z HIV/AIDS otrzymujących antyretrowirusową terapię. W USA krew smoka wykorzystywana jest wspomagająco w ostrych i przewlekłych biegunkach oraz przy zespole jelita drażliwego.

Mechanizm działania opiera się m.in. na miejscowym blokowaniu kanałów jonowych, poprawiając konsystencję stolca i skracając czas trwania biegunek. Żywica jest dobrze tolerowana, a działania niepożądane porównywalne są do placebo.

Obecnie żywica krwi smoka jest częstym składnikiem preparatów stosowanych miejscowo na rany i krwawienia – wykorzystuje się jej antybakteryjne i przeciwzapalne właściwości oraz zdolność szybkiego gojenia. Doniesienia naukowe opisują także skuteczność dimetylcedrusyny we wsparciu regeneracji naskórka.

Ze względu na małą znajomość oraz brak rejestracji w Europie, nie można deklarować właściwości leczniczych żywicy.

Homeopatia

W homeopatii preparaty z krwi smoka stosuje się do stymulacji meridianu osierdzia, w celu wsparcia układu odpornościowego, profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych i ochrony serca.

Medycyna ludowa

Krew smoka cieszy się opinią jednego z najbardziej niezwykłych naturalnych remediów. Przez stulecia używano jej jako antyoksydantu wspierającego szybsze gojenie ran. Żywicę stosowano na biegunki, powierzchowne rany, stany zapalne, nowotwory, ukąszenia owadów czy jako środek dezynfekujący oraz hamujący krwawienie.

Wykorzystywano ją również jako wsparcie przy wypadaniu zębów spowodowanym niedoborem witaminy C, zapaleniach płuc w celu ułatwienia odkrztuszania, a regularnie podawana miała wspierać leczenie i zapobieganie biegunkom, oczyszczanie przewodu pokarmowego (również z pasożytów) oraz profilaktykę nowotworową. Jest często stosowana przy salmonellozie, wysokiej gorączce i ostrych biegunkach.

Tradycyjnie wspiera odporność przeciwko wirusom, bakteriom i grzybom patogennym. Miejscowo stosuje się ją w leczeniu opryszczki, a działanie antywirusowe opisano przy infekcjach układu oddechowego i pokarmowego. Stosowana jest także na wspomożenie funkcji wątroby i trzustki oraz jako środek przeciwbólowy na bóle mięśni, ścięgien, stawów, zębów i bóle menstruacyjne.

Substancje czynne

Najważniejsze i najlepiej przebadane substancje żywicy to alkaloidy (taspina, betanina), diterpeny, pigmenty, związki lotne (eugenol, borneol, kamfen, kalamen, limonen, mircen i niektóre fenole), fitosterole, fytosteroidy (sitosterol, sitostenon), proantocyjanidyny (solutarydyna, alfa-kalakorin), taniny, nienasycone kwasy tłuszczowe, procyjanidyny, prodelphinidyny oraz ok. 30 różnych flawolanów (epikatechiny, katechiny, epigallokatechiny), a także inne związki takie jak alfa-calakoren, alfa-pinen, beta-pinen, betaina, cedrucyna, daucosterol, bincatriol, kalamenen, camfen, alfa-kopaen, alfa-tuion, beta-kariofilen, beta-elemen, kwas chrolechinowy, wanilina, p-cymen, magnoflorin, lignina, izoboldyna, dipenten, korberyna, resin i inne.

Tradycyjne dawkowanie

Do stosowania na rany, popękaną skórę, ukąszenia lub oparzenia żywicę nakłada się bezpośrednio na miejsce uszkodzenia. Dla zwiększenia skuteczności, rany można wcześniej zdezynfekować. W tradycyjnej fitoterapii przyjmowano 5–10 kropli żywicy rozcieńczonej wodą, 1–3 razy dziennie.