Len zwyczajny – Linum usitatissimum

Nazwy zwyczajowe: Len, Len zwyczajny, Trhovníček, siemię lniane, flax, Linum usitatissimum, flaxseed, linu, flax plant

Nazwa łacińska: Linum usitatissimum

Pochodzenie: Afryka, Azja, Australia, Europa, Ameryka Południowa, Ameryka Północna

Krótki wstęp

Len zwyczajny, znany także jako trhovníček, to jednoroczna roślina dobrze rosnąca na obszarach podgórskich o większej wilgotności i przepuszczalnej glebie. W Polsce najlepiej udaje się na Wyżynie Małopolskiej i Podkarpaciu. Nasiona kiełkują już w temperaturze ok. 2°C i wysiewane są wczesną wiosną, w marcu. Len dojrzewa po około pięciu miesiącach – poznajemy to po żółknącej łodydze.

Opis szczegółowy

Len zwyczajny – roślina towarzysząca człowiekowi od tysięcy lat.

Informacje botaniczne

Len zwyczajny wyróżnia się prostą, smukłą łodygą z drobnymi siedzącymi liśćmi, rozdzielającą się na ubogie kwiatostany. Charakterystyczne są dla niego jasnoniebieskie, pięciopłatkowe kwiaty z ciemnoniebieskimi żyłkami. Owocem jest pięciokomorowa torebka zawierająca oleiste nasiona.

Pochodzenie i występowanie

Len należy do najstarszych roślin, które były uprawiane i użytkowane przez człowieka. Wzmianki o lnie znaleźć można w greckich, chińskich oraz indyjskich manuskryptach, a także w Biblii. Fragmenty lnianych tkanin odkryto w grobowcach dawnych cywilizacji Ameryki Południowej i Egiptu. Len był wykorzystywany jako źródło oleju, nasion do celów spożywczych i leczniczych zgodnie ze starymi zielnikami. Niektóre źródła wskazują na Amerykę Południową jako ojczyznę lnu, inne region Iranu, Egiptu lub Indii. Ze względu na wielowiekową tradycję uprawy i szerokie rozpowszechnienie lnu trudno jednoznacznie wskazać jego pochodzenie. Obecnie len uprawia się niemal na całym świecie w klimacie umiarkowanym jako roślinę rolniczą.

Zastosowanie / dawkowanie

Nasiona lnu to cenne źródło tłuszczu (do 40%), błonnika (ok. 30%) oraz białka (ok. 20%). Przeważający w lnie tłuszcz to omega-3 nienasycone kwasy tłuszczowe. Ponieważ spożycie ryb morskich w naszej diecie jest niewielkie, len stanowi doskonałe, roślinne źródło tych cennych składników dla zdrowia serca. Nasiona lnu uznawane są również za antyoksydanty.

Dzięki śluzowym substancjom, które osłaniają i łagodzą śluzówkę, len poleca się przede wszystkim przy zapaleniu oskrzeli, płuc, dróg moczowych. W przypadku nadkwasoty żołądka śluzy tworzą ochronną warstwę śluzową. Na zaparcia nasiona lnu przyspieszają pasaż jelitowy i zmiękczają stolec. Olej z nasion lnu znajduje zastosowanie przy oparzeniach i suchych egzemach. Do innych właściwości należy ochrona układu sercowo-naczyniowego, normalizacja poziomu cukru i ciśnienia krwi, wspomaganie odporności i pomoc w łagodzeniu kobiecych dolegliwości, m.in. bolesnej miesiączki oraz objawów menopauzy.

Substancje czynne

Łupina nasion lnu bogata jest przede wszystkim w śluzy – substancje chemicznie podobne do wodnych roztworów polimerowych cukrów, które uwalniają się po zalaniu nasion gorącą wodą. Niezwykle ważną dziś substancją zawartą w nasionach lnu są nienasycone kwasy tłuszczowe, które neutralizują wolne rodniki oraz wykazują działanie przeciwnowotworowe i ochronne dla naczyń oraz mięśnia sercowego. Len jest także znakomitym źródłem białka roślinnego.

Tradycyjne dawkowanie

Przy chorobach układu oddechowego oraz w problemach trawiennych stosuje się napar z nasion lnu 3 razy dziennie. Napar przygotowujemy zalewając 2 łyżeczki nasion wrzątkiem w 250 ml kubka i po 30 minutach odcedzamy, a płyn pijemy. Napar polecany jest również w celu ułatwienia porodu – maksymalnie tydzień przed przewidywanym terminem 3 razy dziennie. Skórę z problemami pielęgnuje się wmasowując olej lniany w uszkodzony naskórek 2 razy dziennie. Nasiona lnu można spożywać również bez obróbki – jako dodatek do dań, sałatek czy wypieków.