Liść laurowy – Laurus nobilis

Opis szczegółowy

Nie spoczywaj na laurach! Liść laurowy – zioło owiane mitologiczną aurą, nieodłącznie związane z kuchnią i tradycją.

Informacje botaniczne

Laurus nobilis, czyli wawrzyn szlachetny, to zimozielony krzew lub niskie drzewo, osiągające niekiedy nawet do 18 metrów wysokości. Roślina ta bywa dwupienna – może więc wytwarzać na jednym osobniku wyłącznie kwiaty żeńskie albo męskie. Kwiaty są bladożółte, drobne (ok. 1 cm średnicy), rosnące parami przy liściach. Liście są skórzaste, całobrzegie, długości 6–12 cm i szerokości 2–5 cm, często z lekko pofalowanym brzegiem. Owocem jest niewielka, czarna, błyszcząca pestkowa jagoda.

Pochodzenie i występowanie

Współcześnie wawrzyn występuje szeroko w regionie Morza Śródziemnego, jednak pierwotnie pochodził z obszaru Małej Azji. Wraz z postępującym ociepleniem klimatu i obniżeniem wilgotności, rozległe wawrzynowe lasy stopniowo zamieniały się w mniejsze skupiska krzewów i niewysokich drzew spotykanych dziś m.in. w południowej Turcji, północnej Syrii, Grecji, Włoszech, południowej Hiszpanii, północnej Portugalii, północnym Maroku, na Maderze i Wyspach Kanaryjskich.

Zastosowanie / dawkowanie

W starożytnej Grecji wieniec z liści laurowych symbolizował najwyższy status społeczny i był nagrodą w Pytijskich igrzyskach ku czci Apollina. W Rzymie liście laurowe stały się znakiem sukcesu oraz triumfu – wieniec z lauru nosili wodzowie powracający ze zwycięstwa. Od łacińskiej nazwy laurus pochodzą słowa takie jak „laureat”, czy frazeologizmy „zbierać laury”, „walczyć o laury”, „spocząć na laurach”. Obecnie wawrzyn bywa uprawiany jako roślina ozdobna – także na tarasach i w ogrodach, gdzie formuje się z niego oryginalne żywopłoty, a jego olej stanowi bazę do wytwarzania słynnego „mydła aleppskiego” popularnego w Syrii („Aleppo soap”, „laurel soap”, „mydło laurowe”, „ghār soap” itd.).

Liść laurowy to wyjątkowo ceniona przyprawa w kuchni śródziemnomorskiej – zarówno świeży, jak i suszony. Suszone liście dodaje się w całości do zup, sosów (szczególnie makaronowych) i mięsnych dań – często są usuwane przed podaniem. Mielone liście stanowią składnik bulionów, marynat, a nawet koktajli typu Bloody Mary. Dzięki wysokiej zawartości naturalnych olejków eterycznych liście laurowe zachowują swój aromat nawet przez rok.

Wawrzyn szlachetny zawiera związek laurosid B – substancję wykazującą in vitro działanie przeciwnowotworowe (hamowanie proliferacji linii komórek czerniaka i innych nowotworów). Ponadto, wyciąg z liści – bogaty w tlenek cynku – wykazuje antybakteryjny i przeciwwirusowy potencjał, oddziałując zarówno na bakterie Gram-dodatnie (Staphylococcus aureus), jak i Gram-ujemne (Pseudomonas aeruginosa). Zawartość glikozydów napędza tez działanie przeciwdrobnoustrojowe, a terpeny mogą wspierać układ immunologiczny oraz walkę z wirusami.

Substancje aktywne, m.in. costunolid, dehydrocostuslakton, wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, antyoksydacyjne (ochrona komórek przed stresem oksydacyjnym), przeciwcukrzycowe, przeciwwrzodowe i przeciwrobacze. Pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy wynika m.in. z zawartości kaempferolu, który wspomaga pracę serca w niewydolności czy zaburzeniach rytmu serca.

Wysokie stężenie substancji aktywnych działa antyoksydacyjnie, spazmolitycznie (łagodzi skurcze), przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Badania wskazują, że regularne stosowanie liści laurowych przyczynia się do obniżenia poziomu glukozy i złego cholesterolu (LDL) u osób z cukrzycą typu 2, a jednocześnie podnosi poziom dobrego cholesterolu (HDL) – korzystnie wpływając na gospodarkę lipidową i ogólny stan zdrowia diabetyków.

Medycyna ludowa: Liście laurowe stosowano jako środek łagodzący wzdęcia, pobudzający wydzielanie żółci, a także do płukania włosów przeciwłupieżowo. W postaci olejku sprawdzają się w masażach na reumatyzm, artretyzm i na wzmocnienie żołądka. W aromaterapii polecane są przy bólach ucha i nadciśnieniu. W tradycyjnej medycynie liście laurowe wspierają pocenie w przebiegu gorączki, a napar może być stosowany do przemywania otwartych ran jako środek ściągający.

Ograniczenia: Ze względu na brak pełnych danych nie zaleca się stosowania liści laurowych przez kobiety w ciąży, karmiące oraz dzieci do 3 lat. Przez wpływ na krzepliwość krwi, należy odstawić liść laurowy ok. 2 tygodnie przed planowanym zabiegiem chirurgicznym.

Substancje czynne

Liście laurowe to bogactwo olejków eterycznych (do 1,4%) – z przewagą terpenów i terpenoidów, takich jak 1,8-cyneol (eukaliptol), α-terpineol, terpinen-4-ol, alkohole, ketony, seskwiterpeny (methyleugenol), alfapinen, betapinen, costunolid, sabinen, phellandren, geraniol, p-cymen, o-cymen, limonen, karwakrol, linalol, guajanolidy, hydroperoksyd, reynosin, santamarin, zaluzanin D oraz kwas laurowy.

Tradycyjne dawkowanie

Zarówno tradycja ludowa, jak i kuchnie świata nie podają jednoznacznych zaleceń co do ilości stosowanych liści laurowych – zawsze należy zachować umiar. Badania kliniczne i przedkliniczne sugerują 1–3 gramy dziennie (świeżych lub suszonych liści) przez 30 dni, by zaobserwować efekt zdrowotny.