Malina właściwa – Rubus idaeus

Opis szczegółowy

Znana i ceniona roślina o licznych korzystnych właściwościach dla zdrowia.

Informacje botaniczne

Malina właściwa (Rubus idaeus) to roślina wieloletnia z rodziny różowatych. Tworzy charakterystyczne, dwuletnie pędy wyrastające z trwałego systemu korzeniowego. W pierwszym roku pęd intensywnie rośnie, osiągając wysokość 1,5–2,5 m, pokryty dużymi liśćmi złożonymi z 5–7 listków, bez kwiatów. W drugim roku pęd jest nieco niższy, za to silniej rozgałęziony; na końcach bocznych gałązek pojawiają się kwiaty zebrane po 3–5 w gronach. Kwiaty, o średnicy ok. 1 cm, zakwitają późną wiosną. Owocem jest charakterystyczna, czerwona, jadalna i słodko-kwaśna w smaku malina będąca zbiorowym owocem drobnych pestkowców, dojrzewającym pod koniec lata lub na początku jesieni.

Pochodzenie i występowanie

Malina właściwa pochodzi z Europy i północnej Azji o klimacie umiarkowanym. Pokrewne gatunki malin występują też w Ameryce Północnej. Obecnie uprawiana jest w wielu regionach świata o umiarkowanym klimacie, głównie w Europie Wschodniej (Rumunia, Bułgaria, Macedonia). W naturze często zasiedla lasy, tworząc zwarte skupiska pod drzewami. W południowej Europie i Azji Środkowej rośnie najczęściej na wyższych wysokościach niż w strefie umiarkowanej.

Zastosowanie / dawkowanie

Owoce malin spożywane są na surowo lub w postaci przetworów: dżemów, marmolad, sosów, kompotów, ciast i deserów oraz jako dodatki do napojów i wypieków. Nazwa łacińska „Idaeus” wywodzi się od góry Ida niedaleko Troi w dzisiejszej Turcji, skąd roślina wzięła swoją nazwę w czasach antycznych. Tradycyjne zastosowanie malin sięga czasów starożytnych – pierwsze wzmianki o ich wykorzystaniu w ziołolecznictwie pochodzą z VI wieku. Liść maliny po raz pierwszy opisano w 1597 roku w angielskich zielnikach. Współczesna fitoterapia ceni zarówno owoce, jak i liście malin za szerokie spektrum właściwości zdrowotnych.

Najczęściej opisuje się ich znaczenie w łagodzeniu dolegliwości menstruacyjnych, problemów żołądkowo-jelitowych, wsparcie przed i w trakcie porodu oraz innych problemów, w tym dolegliwości ciążowych. Wyciągi z liści i owoców malin wykazują działanie przeciwutleniające oraz potencjał w profilaktyce nowotworowej, blokując częściowo wzrost niektórych typów komórek nowotworowych in vitro i chroniąc zdrowe komórki. Zaobserwowano także ich wpływ na metabolizm tłuszczów, wsparcie w walce z otyłością oraz pozytywny wpływ na poziom cukru we krwi i przebieg cukrzycy typu 2 poprzez blokowanie enzymów rozkładających skrobię.

Liść i owoc maliny wspierają pracę układu pokarmowego (działanie adstringentne i przeciwbiegunkowe), często stosowane są przy biegunkach, skurczach i bólach brzucha, przy przeziębieniu, grypie, bólu gardła, schorzeniach sercowo-naczyniowych oraz wspomagają oczyszczanie krwi i pracę nerek oraz wątroby. Tradycyjnie polecane są kobietom w ciąży – dla łagodzenia nudności, jako wsparcie w czasie porodu, a także w celu zmniejszenia dolegliwości bolesnych miesiączek. Napary z liści malin wykazują właściwości adstringentne, co wykorzystywane jest do płukania jamy ustnej podczas stanów zapalnych.

Substancje zawarte w malinach – witamina C, E, foliany, flawonoidy (rutyna, kwercetyna, kaempferol), antocyjany, elagotanniny i liczne polifenole – odpowiadają za ich wysoką aktywność antyoksydacyjną, działanie przeciwzapalne, wspomagające odporność oraz profilaktykę chorób przewlekłych i cywilizacyjnych. Maliny zawierają również mikroelementy takie jak wapń, magnez i cynk.

Tradycyjna dawka: w medycynie ludowej oraz w lekach roślinnych stosuje się liście, owoce i inne części maliny w dawce od 1,0 do 8,0 g 2–4 razy dziennie. W przypadku suszu do przygotowania wywaru zaleca się stosowanie 150 ml naparu 3 razy dziennie. Standaryzowane ekstrakty podaje się w ilości 113–226 mg 3–4 razy dziennie zawsze razem z posiłkiem. W przypadku poważniejszych dolegliwości nie powinno się spożywać preparatów malinowych dłużej niż 1 tydzień bez konsultacji z lekarzem. Jeżeli objawy nasilą się po 3 dniach od rozpoczęcia stosowania, należy przerwać kurację i skonsultować się ze specjalistą.