Manayupa – Desmodium adscendens

Opis szczegółowy

Manayupa to niezwykła roślina o wyjątkowych właściwościach oczyszczających i łagodzących, która od wieków stanowi ważny element tradycyjnej fitoterapii amazońskiej oraz afrykańskiej.

Informacje botaniczne

Manayupa, czyli Desmodium adscendens, to płożąca roślina o charakterystycznych zielonych, okrągłych listkach wyrastających po trzy, gęsto pokrytych białymi włoskami. Zawdzięcza swoją odporność na suszę bardzo długim korzeniom, pozwalającym jej sięgać głęboko po wodę. Jasnoróżowe kwiaty manayupy przypominają wyglądem kwiaty koniczyny. Nasiona rozwijają się w strąkach.

Pochodzenie i występowanie

Pochodzi z górskich terenów Peru, gdzie uchodzi za roślinę niemal magiczną, cenioną od pokoleń za niezwykłe właściwości. Wysoko ceniona przez rdzennych mieszkańców – nazywana jest czasem „napojem miłości”, który ożywia nawet wygasłe już uczucia. Manayupa spotykana jest także w Afryce i krajach Karaibów.

Zastosowanie / dawkowanie

W tradycyjnej fitoterapii Ameryki Południowej i Afryki napar z manayupy stosowany jest przede wszystkim w stanach napięcia nerwowego, przewlekłego stresu, lęku i rozdrażnienia. Współczesne badania wykazują ponadto właściwości przeciwutleniające, które mogą być cenne również w onkologii. Na Karaibach znana jest także jako roślina wspierająca odżywianie organizmu i stosowana w przypadkach niedożywienia.

W Belize manayupa (zw. lokalnie „silne plecy”) tradycyjnie macerowana jest w rumie, po czym uzyskany ekstrakt pije się trzykrotnie dziennie przez 7–10 dni w celu złagodzenia bóli pleców. Alternatywnie przygotowuje się wywar z ziela, który pije się, by wspierać pracę nerek i łagodzić objawy infekcji. W Ghanie jest szeroko stosowana w łagodzeniu astmy oskrzelowej, zwiększonej diurezie, czerwonkach, zaparciach, kolkach i powierzchownych ranach. Stosowana jest również tradycyjnie w reumatycznych bólach stawów rąk.

Najszersze wykorzystanie manayupy wiąże się z oczyszczaniem organizmu i detoksykacją, ze względu na zdolność oczyszczania krwi oraz usuwania toksyn. Polecana szczególnie osobom nadużywającym alkoholu, papierosów lub wystawionym na działanie chemikaliów. W medycynie ludowej Peru funkcjonuje jako wsparcie dla nerek i układu moczowego oraz przy schorzeniach układu pokarmowego i skóry (np. stany zapalne, podrażnienia, hemoroidy).

Stosowanie zewnętrzne obejmuje okłady i kąpiele z liści manayupy na egzemę, wysypki, trądzik, powierzchowne rany i schorzenia weneryczne. Zalecane są również przy dolegliwościach skórnych i infekcjach kobiecych. Tradycja nakazuje także popijanie wywaru przy dolegliwościach menstruacyjnych i niemowlęcej laktacji – miejscowo na brodawki w celu pobudzenia produkcji mleka. W Amazonii wywar bywa stosowany jako naturalny środek antykoncepcyjny.

W zakresie trawienia napar z manayupy jest zalecany przy nadkwaśności, wrzodach żołądka, stanach zapalnych pęcherzyka żółciowego i wątroby. Związki czynne manayupy rozluźniają mięśnie gładkie i łagodzą skurcze, wykazując także działanie przeczyszczające i moczopędne. Manayupa zdobyła popularność także wśród rodzimych ludów Brazylii i Nikaragui jako wsparcie przy malarii, zakażeniach pasożytniczych i chorobach wenerycznych.

Badania naukowe, m.in. w Ghanie i Francji, potwierdzają działanie manayupy w łagodzeniu objawów astmy i innych dolegliwości układu oddechowego, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, rozedma, tuberkuloza i przewlekła nadprodukcja śluzu. Do najbardziej aktywnych składników należą polifenole, flawonoidy, antocyjany oraz dehydrosoyasaponina I, która wspiera udrożnienie oskrzeli i ułatwia oddychanie. Kliniczne obserwacje wykazały korzystny wpływ na redukcję bólów, stanów zapalnych, reakcje alergiczne, liczbę skurczów i napięcie mięśniowe.

Substancje czynne

Manayupa zawiera steroidy, alkaloidy, beta-fenyletylaminy, cosmosiin, cyjanidin-3-O-sophorosyd, hordeninę, pelargonidyn-3-O-ramnozyd, salsolinę, tekrorigeninę, tyraminę, tetrahydroizochinoliny, garbniki, flawonoidy, soyasaponiny (m.in. dehydrosoyasaponin, soyasaponin I, II, III), beta-fenyloetyloaminy, węglowodany (fruktoza, glukoza), etyloaminy, fenole, kumaryny, ryboflawinę, triterpenoidowe saponiny, taniny, witaminy E i K oraz astragalin o potwierdzonych właściwościach antybakteryjnych.

Tradycyjne dawkowanie

Oczyszczająca kuracja z manayupy trwa zwykle około czterech tygodni i polega na spożywaniu codziennie pół litra wywaru podzielonego na trzy porcje. Jedną łyżkę suszonej nadziemnej części manayupy gotujemy przez pięć minut w litrze wody, odstawiamy na kolejne pięć minut i przecedzamy. Taki wywar można pić lub stosować do kąpieli w przypadku bolesnych i krwawiących egzem czy trądziku. Tinctura z manayupy jest skuteczna przy bólach kręgosłupa. Manayupa wykazuje interakcje z lekami o strukturze chemicznej beta-fenyletyloaminy. Spożycie większej ilości niż zalecana może znacząco obniżyć ciśnienie krwi.

Tinctura z manayupy: Suszoną nać zalewamy alkoholem 60% w ciemnej butelce i macerujemy tydzień w temperaturze pokojowej, codziennie wstrząsając. Stosując słabszy alkohol (np. wódkę), czas maceracji wydłuża się do około miesiąca. Należy pilnować, aby cała nać była zanurzona, co zapobiega powstawaniu pleśni.