Mięta marokańska – NANA

Opis szczegółowy

Mięta marokańska to odmiana mięty o największym zastosowaniu terapeutycznym w medycynie ludowej.

Informacje botaniczne

Mięta marokańska (Mentha spicata var. crispa 'Nana') jest wieloletnią, wzniesioną byliną z kłączem, osiągającą wysokość od 30 do 100 cm. Łodyga i liście pokryte są różnej długości włoskami, a kłącze jest mięsiste i rozgałęzione. Liście są naprzeciwległe, krótkopędowe lub siedzące, o długości 5–9 cm i szerokości 1,5–3 cm, z ząbkowanym brzegiem. Blaszka liściowa ma kształt lancetowaty, wydłużony, elipsoidalny lub jajowaty; unerwienie na spodniej stronie jest wyraźne i może mieć do 10 żyłek bocznych.

Łodyga o przekroju czworokątnym, typowa dla rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), w górnej części jest silnie rozgałęziona. Kwiaty mięty marokańskiej są różowobiałe lub lekko fioletowe (długość 2,5–3 mm), zebrane w smukłe, przerwane u podstawy kłosy, umieszczone ponad szczytowymi liśćmi. Z korony wyrastają cztery pręciki tej samej długości. Kwitnienie przypada na okres od lipca do września. Kłącze osiąga długość 5–15 cm, może być owłosione, z nagimi rozłogami, przeważnie ukryte pod ziemią. Roślina często posiada gęste trichomy skierowane ku dołowi lub drobne, rozgałęzione włoski.

Pochodzenie i występowanie

Mięta marokańska pochodzi najprawdopodobniej z zachodniej części Europy, choć niektóre źródła za ojczyznę uważają Europę Środkową. Roślina została rozpowszechniona na całym świecie jako bylina ozdobna i o aromatycznych liściach. Najlepiej rośnie w klimacie umiarkowanym, występuje niemal na wszystkich kontynentach – w Europie, Azji, Afryce, obu Amerykach, w Australii i na wyspach Oceanii. W nowym środowisku szybko się rozprzestrzenia dzięki braku naturalnych wrogów i zdolności do inwazyjnego wzrostu.

Preferuje wilgotną, żyzną, głęboką glebę o lekko kwaśnym lub lekko zasadowym pH. Dobrze rośnie w pobliżu cieków wodnych, stawów, jezior, bagien, a także na wilgotnych ogrodach, łąkach, pastwiskach i wzdłuż dróg.

Zastosowanie / dawkowanie

Mięta marokańska szeroko wykorzystywana jest w kosmetyce, przemyśle spożywczym i farmaceutycznym do aromatyzowania i poprawiania zapachu – m.in. w cukierkach, płynach do płukania jamy ustnej czy pastach do zębów. Jej liście są podstawą herbat ziołowych, naparów leczniczych i smakowych. Odwar z mięty marokańskiej od wieków zalecany jest przy infekcjach górnych dróg oddechowych, niestrawności oraz jako dodatek do kąpieli leczniczych przy reumatyzmie i zakażeniach skóry.

W medycynie ludowej mięta marokańska (napar z liści) jest wsparciem w terapii chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego. Herbaty ziołowe na jej bazie stosuje się w przypadku nerwowości, łagodzenia pobudzenia nerwowego, bólach i zaburzeniach żołądkowych oraz niestrawności. Zioło przynosi ulgę przy problemach z oddychaniem oraz w funkcji układu oddechowego. W postaci inhalacji lub aromaterapii pomaga przy nieżytach dróg oddechowych. Kąpiele z dodatkiem mięty zalecane są także w stanach psychicznej labilności.

Mięta marokańska znajduje zastosowanie przy dolegliwościach trawiennych takich jak wzdęcia, dyspepsje, biegunki, skurcze górnej części układu pokarmowego, zespół jelita drażliwego oraz schorzeniach pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Przydaje się w łagodzeniu przeziębienia, grypy, bólów głowy, bólów gardła, bólów zębów oraz stanów zapalnych aparatu ruchu i układu oddechowego. Niektórzy zielarze polecają ją jako psychostymulant, środek przeciwpasożytniczy, miejscowe znieczulenie, analgetyk oraz spazmolityk mięśni gładkich. Odwar lub liście stosuje się także zewnętrznie w artrytyzmie, miejscowym bólu mięśni, neuropatiach, przy świądzie czy pokrzywce, a także do płukania jamy ustnej i oczyszczania błony śluzowej.

W przeszłości mięta marokańska bywała stosowana jako środek przeciwwymiotny, antyseptyczny, moczopędny, wzmacniający, przeciwskurczowy, żołądkowy, karminatywny i pobudzający. Herbata z mięty była polecana na gorączkę, oskrzelowe infekcje, przeziębienia, dreszcze, skurcze, nieżyt żołądka, bóle głowy, niestrawność, poranne mdłości, niedrożność nosa, nudności, bolesne miesiączki i inne drobne dolegliwości. Łodygi rozgniata się na okład w przypadku otarć, zaś olejek eteryczny stosowany miejscowo przy bolesnych kurczach, sztywności, bólach mięśniowych i reumatyzmie stawowym. W medycynie ludowej polecano wszystkie części rośliny również w terapii nowotworów. Cała roślina odstrasza insekty, szczury i myszy.

W literaturze zielarskiej i historycznej zaobserwowano, że mięta marokańska może wpływać na zmniejszenie nadmiernego owłosienia (hirsutyzm) u kobiet, szczególnie przy zespole policystycznych jajników. Współczesne badania są jednak niejednoznaczne w tej kwestii.

Liczne badania naukowe potwierdziły korzystny wpływ zawartości związków obecnych w mięcie marokańskiej na trawienie i poprawę komfortu pracy układu pokarmowego.

Bada się także wpływ olejku eterycznego z mięty marokańskiej na centralny układ nerwowy. Wdychanie olejku może korzystnie wpływać na niektóre aspekty funkcjonowania pacjentów z chorobą Alzheimera oraz wspomagać pamięć i koncentrację.

W badaniach laboratoryjnych składniki mięty marokańskiej wykazują właściwości cytotoksyczne wobec komórek nowotworowych różnego pochodzenia (piersi, jelita grubego, mózgu, płuc, białaczki, prostaty) oraz mogą mieć potencjał przeciwnowotworowy w przyszłości.

Z doniesień naukowych wynika także, że składniki mięty marokańskiej mogą wspierać leczenie infekcji wirusowych (np. HIV), działać antybakteryjnie (np. wobec Escherichia coli, Helicobacter pylori, MRSA, Salmonella) i wykazywać ograniczone właściwości przeciwgrzybicze.

Ze względu na brak wystarczających badań mięta marokańska nie jest zalecana kobietom w ciąży i karmiącym piersią w zwiększonych ilościach. W dużych dawkach może działać drażniąco na błonę śluzową macicy i nie powinna być stosowana w ciąży.

Substancje czynne

Mięta marokańska uprawiana jest na całym świecie ze względu na bogaty skład olejków eterycznych. Najważniejszym składnikiem jest karwon (R-(-)-karwon), który nadaje roślinie charakterystyczny zapach i smak. Wśród pozostałych związków znaleźć można: 1,8-cyneol, dihydrokarwon, limonen, eugenol, farnesol, geraniol, pulegon, terpinen-4-ol, borneol, piperiton, alfa-pinen, alfa-terpineol, apigeninę, tymol, mentofuran, sabinen oraz w mniejszych ilościach mentol i menton.

Dodatkowo mięta marokańska zawiera flawonoidy, kwas octowy, argininę, benzaldehyd, benzylowy alkohol, beta-karoten, beta-sitosterol, acetofenon, wapń, hesperydynę, diosminę, kariofylen, etanol, luteolinę, metioninę, niacynę, kwas oleinowy, alkohol perylowy, kwas rozmarynowy, tiaminę, tryptofan, kwas ursolowy, gorycze, garbniki oraz różne witaminy i minerały.

Tradycyjne dawkowanie

Surowcem zielarskim jest liść i ziele mięty marokańskiej oraz pozyskiwany z niej olejek eteryczny. Do przygotowania herbaty ziołowej zaleca się użycie około 5 g suszu (liść/ziele) na 500 ml gorącej lub wrzącej wody; napar należy parzyć przez około 10 minut.

W przypadku stosowania olejku eterycznego mięty marokańskiej dla wsparcia układu pokarmowego zaleca się dawkę 450–750 mg olejku w 2–3 dawkach dziennie (co odpowiada 0,1–0,2 ml na porcję).

Przy dolegliwościach bólowych zaleca się nakładanie 10% olejku w cienkiej warstwie co 15–30 minut lub przygotowanie silnego naparu z ziela/liści. Można pić napar w regularnych odstępach 6–12 godzin przez cały dzień. Na bazie surowca przygotowuje się także maści, balsamy oraz nalewki.