Mięta pieprzowa – Mentha piperita

Opis szczegółowy

Mięta to tradycyjne zioło o szerokim zastosowaniu w medycynie oraz przemyśle spożywczym.

Informacje botaniczne

Mięta pieprzowa to aromatyczna bylina osiągająca wysokość od 10 do 90 cm, posiadająca rozgałęzioną część nadziemną oraz podziemną. Łodygi są owłosione i kanciaste. Liście są naprzeciwległe, lancetowate lub prostokątne, z ząbkowanym brzegiem. Mogą mieć barwę od ciemnozielonej, poprzez szarą, do różowo-niebieskiej. Kwiaty są białe lub różowe. Owocem jest rozłupnia zawierająca 1–4 nasiona.

Pochodzenie i występowanie

Rodzaj mięta obejmuje około 18 gatunków. Do XVII wieku uważano je za jeden gatunek, jednak w 1696 roku brytyjski botanik John Ray podzielił je na odrębne taksony. Niektóre z nich rosną dziko, inne są uprawiane i kultywowane. Mięta wywodzi się prawdopodobnie z Europy i Azji, skąd rozprzestrzeniła się niemal na cały świat. Roślina ta jest bardzo ekspansywna i szybko się rozrasta. Wzmianki o wykorzystaniu mięty pochodzą już ze starożytnego Egiptu. W najstarszym znanym tekście medycznym – Papirusie Ebersa – mięta polecana była za swoje łagodzące działanie na żołądek. W Palestynie była używana jako środek płatniczy. O płaceniu dziesięciny miętą informuje Biblia (Ewangelia wg św. Łukasza 11:42). W starożytnej Grecji mięta stała się elementem mitologii – zazdrosna żona Plutona, Persefona, zamieniła piękną nimfę Minthę w miętę (stąd łacińska nazwa Mentha). Pluton nie mógł przywrócić jej postaci, lecz sprawił, by roślina cudownie pachniała. Mięta należy do najbardziej popularnych ziół, które znajdziemy niemal w każdym zielniku.

Zastosowanie / dawkowanie

W kuchni używa się suszone lub świeże liście mięty bogate w mentol. Liście mają świeży, słodki smak z chłodzącym posmakiem. Mięta pieprzowa znajduje zastosowanie w napojach, syropach, słodyczach, lodach i deserach.

W Afryce Północnej tradycyjnie stanowi składnik orzeźwiającej herbaty Tuareg. Mięta jest też nieodzowna w napojach alkoholowych typu mojito. Olejki mentolowe i mentol są wykorzystywane w pastach do zębów, gumach do żucia, płynach do płukania ust, napojach i środkach dezynfekujących.

Tradycyjnie mięta służy na bóle żołądka i klatki piersiowej, stosuje się ją domowo na dolegliwości trawienne. Już w starożytności po posiłku podawano gałązkę mięty na poprawę trawienia. W średniowieczu stosowano ją do czyszczenia i wybielania zębów. W fitoterapii mięta wykorzystywana jest jako środek moczopędny, do łagodzenia podrażnień skóry (w połączeniu z kamforą na ukąszenia owadów), przy bólach brzucha, braku apetytu, łagodzeniu dolegliwości trawiennych, łagodzeniu kataru i chrypki przy przeziębieniu oraz jako naturalny repelent przeciw szkodnikom.

Badania wykazały, że olejek miętowy w kapsułkach znacznie łagodzi objawy zespołu jelita drażliwego aż u 75% pacjentów. Wskazuje się na jego skuteczność również dzięki wpływowi na receptory tkankowe i działanie przeciwbólowe w przewodzie pokarmowym.

W niemieckich opracowaniach zaleca się olejek miętowy jako spazmolityk (rozluźniający skurcze i bóle w przewodzie pokarmowym oraz drogach żółciowych). Powszechnie stosuje się go do łagodzenia stanów zapalnych dróg oddechowych i dezynfekcji jamy ustnej. Dodatek olejku do mieszanek ziołowych pomaga zmniejszać bóle mięśni. Olejek z mięty pobudza również wydzielanie kwasów żółciowych.

Miejscowe nacieranie olejkiem miętowym na klatce piersiowej lub w okolicach twarzy u dzieci ułatwia oddychanie, zmniejsza skurcze oskrzeli oraz pomaga przy ostrych dolegliwościach oddechowych i alergiach.

Zaleca się, by preparaty z olejkiem eterycznym mięty pieprzowej nie przekraczały 1% składu preparatu, jednak wyniki badań toksykologicznych są różne w zależności od gatunku i przyjętej dawki.

Substancje czynne

Mięta pieprzowa zawiera znaczne ilości mentolu. Olejek eteryczny zawiera również menton i estry mentylowe. W suszonej roślinie znajduje się około 0,04% olejków lotnych, z czego 10–50% to mentol. Olejek mięty zawiera także niewielkie ilości limonenu, kariofilenu i pinenów.

Tradycyjne dawkowanie

W postaci naparu z liści świeżych lub suszonych zaleca się zaparzanie przez 10–15 minut, wypijając 2–3 razy dziennie. Czysty olejek eteryczny można dodać do herbaty lub wody (10–15 kropli) albo na kostkę cukru. Można także wcierać niewielką ilość olejku w skórę i delikatnie masować.