Miodunka lekarska – Pulmonaria officinalis

Nazwy zwyczajowe: Miodunka lekarska, miodunka plamista, pulmónia, pulmonaria, Lungwort, Common lungwort, Mary’s tears, Our Lady’s milk drops, Herbe Cardiaque, Herbe au Lait de Notre-Dame, Lungenkraut, Pulmonaire, Pulmonaria officinalis, Pulmonariae herba, Sauge de Bethléem

Nazwa łacińska: Pulmonaria officinalis

Pochodzenie: Europa

Krótki wstęp

Surowcem zielarskim jest ziele lub dolne liście, zbierane w czasie kwitnienia od marca do kwietnia. Suszy się je w cieniu, w temperaturze do 40°C i przechowuje w szczelnych pojemnikach. Miodunka potrafi rosnąć w różnych rodzajach gleby – od lekkiej po kamienistą, a jej tolerancja pH sięga od zasadowego po kwaśne. Najlepiej rozwija się w wilgotnym podłożu, jednak dobrze znosi również suszę.

Opis szczegółowy

Miodunka lekarska to cenione zioło ludowe, tradycyjnie stosowane przy infekcjach dróg oddechowych.

Informacje botaniczne

Miodunka lekarska to wieloletnia roślina zielna o zielonych, sercowatych, wydłużonych i owłosionych liściach odziomkowych, często z charakterystycznymi jasnymi plamami. Wczesną wiosną pojawiają się kwiaty mające początkowo kolor czerwony lub różowy, a z czasem przybierające niebieski odcień. Kwiaty posiadają 5 płatków i zawierają antocyjany zmieniające kolor w zależności od pH soku roślinnego. Okres kwitnienia przypada na marzec–maj, a owocowanie od maja do czerwca. Zapylana jest głównie przez owady – przede wszystkim pszczoły i motyle, a rozsiewanie nasion wspomagają również mrówki.

Pochodzenie i występowanie

Miodunka lekarska pochodzi z Europy i tutaj występuje najliczniej – od zachodnich obszarów Ardenów przez Holandię, Danię, Szwecję po Wielką Brytanię (nie występuje w Norwegii). Zasięg wschodni obejmuje środkową Rosję, Kaukaz, półwysep Bałkański oraz północne i środkowe Włochy. Rośnie w lasach liściastych lub mieszanych – od nizin aż po tereny wyżynne. Preferuje stanowiska cieniste lub półcieniste, gleby bogate w wapń, jednak dobrze radzi sobie także na glebach kamienistych bądź gliniastych, na wysokościach od 0 do 1500 m n.p.m.

Zastosowanie / dawkowanie

Nazwa miodunka pochodzi od jej tradycyjnego wykorzystania przy schorzeniach płuc (plamista blaszka liści przywodzi na myśl tkankę płucną). Młode liście bywają składnikiem wiosennych sałatek oraz zup w tradycji kulinarnej Anglii. Współcześnie miodunka wykorzystywana jest w ziołolecznictwie, homeopatii oraz tradycyjnej medycynie ludowej.

Działanie miodunki lekarskiej wynika z obecności saponin – ułatwiających odkrztuszanie, śluzów – łagodzących i chroniących błony śluzowe dróg oddechowych oraz garbników – dających działanie przeciwzapalne i dezynfekujące. Bywa polecana jako wsparcie w terapii przewlekłego kaszlu oraz jako środek wspomagający w leczeniu gruźlicy.

Medycyna ludowa

Wywar z ziela miodunki stosuje się tradycyjnie przy stanach zapalnych oskrzeli, do wspomagania regeneracji śluzówki górnych i dolnych dróg oddechowych, układu pokarmowego, a także jako środek moczopędny i ściągający (adstringentny). Zewnętrznie zalecane są okłady i przemywania z naparu lub wywaru przy sączących się ranach, hemoroidach, owrzodzeniach wymagających działania przeciwzapalnego i ściągającego. Zalecana także wspomagająco przy zatrzymaniu płynów w organizmie.

W anglosaskiej tradycji ziele polecane jest także przy niestrawności, zaburzeniach jelit, chorobach nerek i układu moczowego. Pojedynczo nie jest polecana ze względu na włoskowatość liści – częściej stosowana jako składnik mieszanek ziołowych. Miodunka lekarska to również tradycyjny składnik napoju vermut.

Ograniczenia i przeciwwskazania

Roślina zawiera alkaloidy pirolizydynowe, stąd nie zaleca się stosowania dłużej niż 3 tygodnie. Nie powinna być podawana małym dzieciom, kobietom w ciąży i karmiącym matkom.

Substancje czynne

Miodunka zawiera krzemionkę, saponiny, garbniki (do 10%), śluzy, alkaloidy pirolizydynowe, flawonoidy, organiczne kwasy (stearynowy, mirystynowy), cukry, witaminę C, fitosterol, alantoinę oraz sole mineralne z przewagą wapnia.

Tradycyjne dawkowanie

Zalecane dawkowanie zależne jest od wskazania oraz postaci zioła: nalewka o stężeniu 1:5 – od 1 do 5 ml, 1–3 razy dziennie; napar (herbatka) – 5–10 g ziela (1–2 łyżki) na szklankę wody, pić 1–3 razy dziennie.