Moringa olejodajna – Moringa oleifera

Nazwy zwyczajowe: Moringa, drzewo pałeczkowe, drzewo chrzanowe, drzewo olejowe, ben oil tree, drumstick tree, horseradish tree, Sahijana, Moringa oleifera, Miracle Tree, Moringa (łac./ang./globalnie), Moringa Tree

Nazwa łacińska: Moringa oleifera

Pochodzenie: Afryka, Azja, Ameryka Południowa, Ameryka Północna

Krótki wstęp

Moringa najlepiej rośnie w klimacie tropikalnym oraz subtropikalnym i wykazuje dużą elastyczność pod względem gleby. Na etapie kiełkowania preferowane są włókna kokosowe lub tabletki torfowe. Moringa najlepiej czuje się w lekko kwaśnej glebie (pH 6,3–7) i wymaga wilgoci tylko w początkowej fazie – po ukorzenieniu jest odporna na suszę, ale nie toleruje mrozu. Może być rozmnażana z nasion przez cały rok lub przez sadzonki. Jadalne strąki przypominają fasolę. Indie, Sri Lanka, Tajlandia i Filipiny pozostają głównymi producentami owoców moringi, ale plantacje występują także w Ameryce Środkowej i Południowej oraz w Afryce.

Opis szczegółowy

Moringa olejodajna to tradycyjnie ceniona roślina rekomendowana przy alergiach, wysokim poziomie cukru oraz przewlekłym zmęczeniu.

Informacje botaniczne

Moringa olejodajna występuje najczęściej jako liściaste drzewo osiągające maksymalnie 13–14 m wysokości i pień o grubości do 30 cm, z cienkimi, zwieszającymi się gałęziami oraz luźną, nieregularną koroną. Drzewo ma brązową korę i cechuje je niezwykle szybkie tempo wzrostu, potrafi przyrosnąć nawet o metr w ciągu roku. Niektóre egzemplarze mogą zachować liście przez cały rok, inne są zrzucające liście w porze suchej. U podstawy systemu korzeniowego znajduje się bulwa, umożliwiająca roślinie przetrwanie okresów suszy.

Gałęzie są długie, liście parzystopierzaste lub nieparzystopierzaste, naprzemianległe, ogonkowe, do 60 cm długości, o kształcie eliptycznym, jajowatym lub klinowatym. Kwiaty obupłciowe, kremowe lub żółte, o średnicy ok. 2 cm, zebrane w grona długości 30–35 cm. Pierwsze kwitnienie przypada na okres od lutego do kwietnia, drugie we wrześniu, ale moringa może kwitnąć i owocować przez cały rok. Owoc to wydłużony, do 20 cm i szerokości ok. 3 cm strąk, początkowo różowy lub beżowy, z czasem zielonobrązowy, wijący się, mieści do 20 oleistych nasion.

Pochodzenie i występowanie

Ojczyzną moringi są prawdopodobnie południowe stoki Himalajów, gdzie od wieków była stosowana przez lokalnych mieszkańców jako „cudowne drzewo”. Roślina rozprzestrzeniła się na cały subkontynent indyjski, do krajów arabskich, Afryki, na Madagaskar, do Ameryki Środkowej i na Karaiby, a także do Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii. Preferuje klimat tropikalny lub subtropikalny, suchsze, ale żyzne gleby i wysokość do 2000 m n.p.m. Obecnie jej liście są popularnie sproszkowane i stosowane m.in. w celu wspomagania żywienia dzieci i sportowców w trakcie wysiłku.

Zastosowanie / dawkowanie

Moringa olejodajna uznawana jest za „roślinę wielofunkcyjną” i „superfood”, którą można włączyć do codziennej diety. Liście są podstawowym składnikiem pożywienia w Indiach i Afryce, ze względu na bogactwo witamin, białek oraz minerałów. Często są spożywane na świeżo (np. jako sałata), gotowane, suszone lub sproszkowane. Zalecane są dzieciom, sportowcom, kobietom w ciąży oraz osobom starszym.

Nasiona po uprażeniu smakują jak orzechy włoskie lub wyciska się z nich wysokowartościowy olej wykorzystywany w gastronomii, przemyśle kosmetycznym oraz technicznym. Sproszkowane liście służą także do dezynfekcji wody – zaledwie 0,2 g proszku na 1 litr mętnej wody pozwala ją oczyścić przez wytrącanie zanieczyszczeń.

Jadalne są także kwiaty, które bywają gotowane w mleku lub dodawane do wypieków, zup, makaronów, sosów oraz napojów – na Dalekim Wschodzie uznawane są za afrodyzjak oraz naturalny środek pobudzający. Korzeń moringi stosuje się jako zamiennik chrzanu, a włókna kory – do produkcji lin. W Azji Południowo-Wschodniej i Afryce moringa jest polecana przy dolegliwościach trawiennych, infekcjach pasożytniczych, reumatyzmie, tuberkulozie, zaburzeniach wzroku, słuchu, problemach skórnych, anemii, osteoporozie, biegunkach, gorączce, wysokim ciśnieniu, cukrzycy, zmęczeniu, infekcjach wirusowych i ogólnym osłabieniu organizmu.

Moringa i jej związki wykazują silne działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne, wspierają regenerację, odporność, ułatwiają walkę z nadciśnieniem, cukrzycą, pomagają przy alergiach, astmie, problemach z widzeniem i utratą energii. Olej z nasion działa antyoksydacyjnie i wzmacniająco na włosy i skórę. Surowiec znajduje szerokie zastosowanie w kosmetologii, dieto- i fitoterapii oraz aromaterapii.

Składniki aktywne

Moringa olejodajna zawiera aż 11 witamin (w tym beta-karoten, tiaminę, ryboflawinę, niacynę, pirydoksynę, biotynę, kwas foliowy, kwas askorbinowy, cholekalcyferol, tokoferol i witaminę K), kwasy tłuszczowe omega-3, -6 i -9, bogactwo minerałów (potas, fosfor, wapń, miedź, mangan, magnez, cynk, żelazo), białko, związki przeciwzapalne, aminokwasy, cytokiny, antyoksydanty, ksantyny, polifenole, flawonoidy, chlorofil oraz błonnik.

Tradycyjne dawkowanie

Tradycyjnie suszone liście moringi parzy się w formie naparu – 4–10 g suszu na 150–200 ml wody o temperaturze około 95°C, 3 razy dziennie. Sproszkowanym liściom zaleca się dawkę 1–2 łyżeczki dziennie dodane do jedzenia lub napojów. W przypadku kapsułek – 3–5 kapsułek 2 razy dziennie; dzieciom zaleca się połowę dawki. Dawka może być powtarzana 1–2 razy dziennie, w zależności od potrzeb organizmu.