Muraja – Murraya koenigii

Opis szczegółowy

Muraja, znana również jako liście curry, to typowa przyprawa pochodząca z Indii, ceniona nie tylko za swój aromat, ale także szerokie spektrum właściwości zdrowotnych.

Informacje botaniczne

Muraja (Murraya koenigii) to aromatyczny krzew lub niski drzewo osiągające do 6 metrów wysokości i pień o średnicy do 40 cm. Gałązki pokryte są drobnymi włoskami, liście natomiast są ułożone naprzemiennie, pierzaste, ogonkowe i jajowate, długości do 5 cm i szerokości do 2 cm, lekko ząbkowane i zakończone ostrym końcem. Kwiaty są drobne, białe, bardzo aromatyczne, zbudowane z pięciu płatków, kielich jajowaty, ok. 1 mm długości, zebrane w bogate szczytowe wiechy. Owocem jest czarna, jajowata lub elipsoidalna jagoda (do 2 cm długości) zawierająca 1–2 nasiona. Miąższ jagód jest słodki i nadaje się do spożycia.

Pochodzenie i występowanie

Muraja wywodzi się z subkontynentu indyjskiego oraz prawdopodobnie z regionów Azji Południowo-Wschodniej. Naturalnie występuje u południowych podnóży Himalajów od Pakistanu po południowe Chiny. Zasięg obejmuje południowe Indie, Sri Lankę, Tajlandię i Wietnam. Komercyjne uprawy znaleźć można jednak nie tylko w Indiach, ale również w Australii.

Zastosowanie / dawkowanie

Świeże liście muraji są niezbędnym składnikiem kuchni indyjskiej, zwłaszcza na południu i zachodzie kraju, oraz istotnym składnikiem tradycyjnych indyjskich preparatów. Najczęściej smaży się je wraz z olejem roślinnym, gorczycą i pokrojoną cebulą. W kuchni Kambodży – pod nazwą sloek kontroap – liście podpraża się i dodaje m.in. do zupy maju krueng. Na Jawie liście dusi się w potrawach typu gulai. Z liści można pozyskać olej eteryczny używany do produkcji pachnących mydeł.

Oleje eteryczne i proszek z liści muraji znajdują zastosowanie jako przyprawa oraz dodatek do gotowych dań. Dzięki właściwościom antybakteryjnym olejek z liści stosowany jest w tradycyjnych praktykach jako naturalna substancja zapachowa i smakowa. Świeże liście zagotowane z olejem kokosowym służą jako tradycyjne tonikum na włosy.

Medycyna ludowa

Muraja od wieków zajmuje ważne miejsce w ajurwedzie i tradycyjnej medycynie na całym indyjskim subkontynencie. Właściwości wykazują różne części tej rośliny – liście, korzeń, kora i owoce.

Liście mają lekko gorzki smak i ostrą woń; wykorzystywane są jako przeciwpasożytniczy, przeciwbólowy i trawienny środek zarówno w medycynie, jak i kuchni. Zielone liście stosuje się też w leczeniu stanów zapalnych, swędzenia, ran, czerwonki, siniaków i obrzęków. Korzenie mają działanie stymulujące przy bólach, kora z kolei wykorzystywana jest przy ukąszeniach węży. Liście muraji wykorzystywane są tradycyjnie jako przeciwbiegunkowe, przeciwgrzybicze, oczyszczające krew, przeciwzapalne oraz antydepresyjne. Liście i korzenie są także zalecane jako przeciwgorączkowe, pomagają łagodzić stany zapalne i świąd.

Działanie antyoksydacyjne

Olejek eteryczny pozyskiwany z liści muraji wykazuje w badaniach na zwierzętach działanie antyoksydacyjne, hepatoprotekcyjne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne oraz nefroprotekcyjne.

Roślinne antyoksydanty z muraji uznawane są za cenne wsparcie w profilaktyce i leczeniu wielu schorzeń, w tym neurodegeneracyjnych, kardiologicznych, nowotworowych czy innych. Roślina zawiera szereg bioaktywnych związków: mahanina, mahanimbina, isolongifolen, koenimbina, girinimbina, izomahanina, koenolina i O-methylmurrayamina – odpowiedzialnych za silne właściwości antyoksydacyjne.

Ekstrakty z liści muraji wykazały znaczną aktywność antyoksydacyjną. W testach laboratoryjnych wykazano, że ekstrakt absorbuje wolne rodniki tak dobrze, jak kwercetyna. Także porównania z witaminą C oraz innymi znanymi antyoksydantami wykazały porównywalną skuteczność.

Ostatnie badania potwierdzają, że wodny ekstrakt z liści muraji chroni komórki wątroby przed toksycznym wpływem etanolu, a także przed uszkodzeniem oksydacyjnym towarzyszącym cukrzycy.

Działanie przeciwzapalne

Ekstrakt etanolowy z liści wykazuje wyraźny efekt przeciwbólowy i przeciwzapalny potwierdzony w licznych modelach doświadczalnych. Aktywność przeciwzapalna jest efektem działania takich substancji jak girinimbina, murrayakonina A, O-methylmurrayamina A i mukolidyna. Związki te wykazują efekt przeciwzapalny wobec mediatorów stanu zapalnego, takich jak TNF-α czy IL-6.

Działanie przeciwgrzybicze

Właściwości przeciwgrzybicze muraji zostały dobrze udokumentowane. Odpowiedzialne za nie są liczne alkaloidy, terpenoidy, flawonoidy, fenole, garbniki i saponiny. Działanie przeciwgrzybicze zaobserwowano wobec szerokiego spektrum patogennych grzybów, np.: Penicillium notatum, Aspergillus flavus, A. niger, Fusarium moniliforme i inni. Skuteczne okazały się substancje: girinimbina, murrayanina, marmesin-1'-O-beta-D-galaktopiranozyd, mahanina, murrayacyna czy kwas mukoeowy.

Dzięki tym właściwościom liście muraji stosowane były tradycyjnie przy leczeniu biegunek, czerwonki czy problemów skórnych w medycynie ludowej.

Działanie przeciwbakteryjne

Ekstrakty z muraji wykazują szerokie działanie przeciwbakteryjne – skuteczne m.in. wobec szczepów Escherichia coli, Staphylococcus, Streptococcus, Proteus. Obiecujące działanie zaobserwowano także wobec bakterii wywołujących zakażenia układu moczowego i niektórych rodzajów Mycobacterium. Olejek z liści wykazuje właściwości ograniczania formowania biofilmu bakteryjnego oraz synergii z antybiotykami.

Działanie hepatoprotekcyjne

Muraja wykazuje silne działanie hepatoprotekcyjne (ochronne na wątrobę), szczególnie przy uszkodzeniach spowodowanych alkoholem, co potwierdzono w licznych badaniach na zwierzętach. Alkaloidy karbazolowe i taniny zawarte w ekstrakcie przyczyniają się do ochrony komórek wątrobowych i przywracania prawidłowych wartości markerów biochemicznych wątroby.

Działanie nefroprotekcyjne

Muraja tradycyjnie bywa używana do wspomagania pracy nerek. Ekstrakty wykazują skuteczność w utrzymywaniu prawidłowych parametrów biochemicznych krwi i moczu oraz wykazują efekt ochronny przy nefrotoksyczności wywołanej cyklofosfamidem.

Działanie przeciwcukrzycowe

Alkaloidy obecne w liściach wykazują właściwości przeciwcukrzycowe – hamują aktywność α-glukozydazy, enzymu biorącego udział w trawieniu cukrów, co pomaga stabilizować poziom glukozy. Ekstrakty etanolowe wyraźnie obniżają poziom cukru we krwi, wykazując działanie zbliżone do insuliny.

Działanie przeciwnowotworowe

Murraya koenigii zawiera związki potencjalnie aktywne przeciwnowotworowo – w tym cytotoksyczność wobec linii komórkowych nowotworów szyjki macicy, piersi, wątroby czy okrężnicy. Mahanina, isomahanina i girinimbina wykazują zdolność indukowania apoptozy („zaplanowanej śmierci”) komórek nowotworowych. Rutyna, kwercetyna i apigenina są odpowiedzialne za hamowanie mechanizmów karcynogenezy.

Działanie neuroprotekcyjne

Ekstrakty z liści muraji wykorzystywane są jako wsparcie dla układu nerwowego, m.in. w terapii schorzeń neurodegeneracyjnych takich jak choroba Alzheimera czy Parkinsona. Substancje aktywne zawarte w roślinie stabilizują poziom enzymów ochronnych i wykazują działanie antyoksydacyjne w mózgu.

Substancje czynne

Murraya koenigii zawiera liczne związki czynne: cinnamaldehyd, karbazolowe alkaloidy (mahanimbina, girinimbina, mahanina), a także karotenoidy (beta-karoten), magnez, sód, wapń, żelazo, witaminy z grupy B i witaminę A. W części liści, łodyg, kory, owoców i nasion obecne są również: flawonoidy, terpenoidy, polifenole, garbniki, sacharydy i kwas nikotynowy.

Tradycyjne dawkowanie

Stosowane dawki ekstraktów muraji w badaniach przedklinicznych wynoszą 100–400 mg/kg. W zastosowaniach kulinarnych typowo używa się 1–2 łyżek mieszanki liści na 1 kg mięsa, warzyw lub 500 g ryżu czy innej przystawki.