Orzechy makadamia – Macadamia

Nazwy zwyczajowe: Orzechy makadamia, makadamia, orzeszki makadamia, Macadamia nuts, Macadamia, Macadamia integrifolia, Macadamia tetraphylla, orzechy Macadamia (łac., globalnie, ang.), Macadamianuss (niem.), noix de macadamia (fr.), nuez de macadamia (hiszp.), Macadamia (oryg. Australia)

Nazwa łacińska: Macadamia

Pochodzenie: Afryka, Azja, Australia, Europa, Ameryka Południowa, Ameryka Północna

Krótki wstęp

Pierwsze komercyjne plantacje makadamii zakładano na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku przez Rouse’a Milla niedaleko Lismore w Nowej Południowej Walii. Uprawa szybko rozprzestrzeniła się w Australii, ale na dużą skalę drzewo zaczęto sadzić dopiero od lat 20. XX wieku na Hawajach. Do 2006 roku największa produkcja orzechów makadamia koncentrowała się na Hawajach, jednak później gwałtowny spadek cen wpłynął na obniżenie eksportu.

Drzewa makadamia preferują żyzne, dobrze nawodnione gleby oraz roczne opady sięgające 2000 mm i optymalną temperaturę otoczenia 25°C (mogą wytrzymać sporadyczne, krótkie przymrozki). Po zaaklimatyzowaniu są odporne. W Polsce drzewa uprawiane są przede wszystkim jako rośliny ozdobne w pojemnikach. Orzechy dojrzewają na drzewach 7–10-letnich i przy odpowiedniej pielęgnacji mogą owocować przez kolejne 100 lat.

Na całym świecie rocznie uprawia się około 135 000 ton orzechów makadamia. 35 000 ton produkuje się na Hawajach i w Australii. Inni znaczący producenci to Brazylia, RPA, Kalifornia, Kostaryka, Kenia, Boliwia, Kolumbia, Izrael, Nowa Zelandia, Malawi i Gwatemala.

Opis szczegółowy

Orzechy o potencjale obniżania poziomu cholesterolu we krwi.

Informacje botaniczne

Orzechy makadamia pochodzą z małych wiecznie zielonych drzew osiągających wysokość od 2 do 12 metrów. Korzenie tych drzew są płytko osadzone, dlatego podczas silnych opadów czy burz mogą łatwo się przewracać. Liście są złożone, ułożone okółkowo po 3–6, o owalnym, eliptycznym kształcie, długości 6–25 cm, z ząbkowanym brzegiem.

Kwiaty o wielkości 10–20 mm są skupione w smukłych, prostych gronach długości od 5 do 30 cm, w barwach od białej po różową. Owocem jest bardzo twarda, owalna, skórzasta torebka ze spiczastym końcem zawierająca jedno lub dwa nasiona.

Pochodzenie i występowanie

Makadamia pochodzi z wschodniej Australii, w szczególności z północno-wschodniej części Nowej Południowej Walii oraz z centralnego i południowo-wschodniego Queenslandu. Jest rozpowszechniona w Nowej Kaledonii, Queenslandzie oraz na wyspie Sulawesi (Indonezja).

Zastosowanie / dawkowanie

Roślina została po raz pierwszy opisana przez Europejczyka, botanika i odkrywcę Allana Cunninghama w 1828 roku na południe od Brisbane. Obecnie makadamia to jeden z nielicznych rodzimych produktów australijskich, które trafiają masowo na światowy rynek ze względu na swoją popularność.

Zespół badawczy z Uniwersytetu Hawajskiego przedstawił wyniki wskazujące, że dieta bogata w tłuszcze z orzechów, takich jak makadamia, może paradoksalnie obniżyć poziom cholesterolu w osoczu. Profesor J. David Curb, specjalista geriatrii i epidemiologii klinicznej, twierdzi, że orzechy makadamia mogą być uzupełnieniem zdrowej diety u osób z hipercholesterolemią (podobnie jak orzechy włoskie, migdały czy pekanowe). Przyczyną tych korzyści są prawdopodobnie jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które obniżają cholesterol.

Interesujące badanie opublikowane w Archives of Internal Medicine porównywało trzy różne diety przez 4 tygodnie. Pierwsza – amerykańska – zawierała 37% kalorii z tłuszczu. Druga miała porównywalną ilość kalorii, ale tłuszcz pochodził głównie z orzechów makadamia. Trzecia – restrykcyjna – dostarczała 30% kalorii z tłuszczu i została opracowana przez American Heart Association. W badaniu brało udział 15 mężczyzn i 15 kobiet w wieku 18–59 lat, o zbliżonej masie ciała, żywionych w tych samych warunkach.

Wyniki wykazały, że całkowity poziom cholesterolu w osoczu był taki sam w przypadku diety niskokalorycznej z orzechami makadamia i niższy niż przy diecie amerykańskiej. Najniższe stężenie wolnych trójglicerydów odnotowano w grupie spożywającej orzechy makadamia. Nie stwierdzono żadnych skutków ubocznych ich spożycia, co potwierdza wcześniejsze badania o bezpieczeństwie makadamii.

Jednonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w makadamii wykazują wyraźny efekt obniżania cholesterolu w osoczu. Kwas palmitynowy, występujący także w tych orzechach, był przedmiotem badań z 1999 roku dotyczących wpływu na rozpuszczanie zakrzepów krwi i potencjalnej roli w profilaktyce zawałów serca oraz udarów mózgu.

Badanie z Francji wykazało, że regularne spożycie orzechów lub ich oleju podnosiło poziom HDL („dobrego” cholesterolu) i koncentrację apo A1, w porównaniu do osób niejedzących orzechów.

Kolejna analiza American Heart Association objęła około 22 000 przypadkowo wybranych mężczyzn obserwowanych przez 12 lat – u regularnie spożywających orzechy wykazano niższe ryzyko zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

Najnowsze badania z New Mexico State University potwierdziły obniżenie poziomu LDL („złego” cholesterolu) przy spożyciu orzechów makadamia. Inne badania wykazały spadek całkowitego cholesterolu – przy konsumpcji 10–35 orzechów dziennie przez 4 tygodnie, średni spadek całkowitego cholesterolu wyniósł 3%, LDL o 5%, a wzrost HDL o 8%.

Substancje czynne

100 gramów orzechów makadamia dostarcza około 740 kalorii. Są doskonałym źródłem witamin B1, B6, a także bogate w wolne kwasy tłuszczowe, węglowodany, błonnik oraz białko. W porównaniu do innych orzechów zawierają nieco mniej białka, ale mają więcej jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (w tym omega-kwasu palmitynowego i innych).

Do istotnych minerałów należą mangan (aż do 200% dziennego zapotrzebowania), żelazo, fosfor i magnez. Orzechy makadamia dostarczają także dużo sodu, cynku, kwasu foliowego, witaminy E i węglowodanów.

Tradycyjne dawkowanie

W celu obniżenia cholesterolu ilość orzechów różni się zależnie od badań: zaleca się od 10 do 35 orzechów dziennie, inne badania podają zakres 15–40 orzechów dziennie lub 40–90 gramów dziennie, co odpowiada 15–40 orzechom. Tradycyjnie nie określa się górnej limitacji ani zalecanej dawki.