Papaja – Carica papaya

Opis szczegółowy

Papaja to czwarte najpopularniejsze owoce świata, cenione nie tylko za wsparcie w walce z pasożytami.

Informacje botaniczne

Papaja (Carica papaya) to okazała, ciepłolubna roślina przypominająca drzewo o wysokości od 5 do 10 m. Jej łodyga jest nierozgałęziona, gruba, drewniejąca, w górnej części zwężająca się i wewnątrz pusta. Jej tkanka tworzy gęstą sieć silnych włókien, które zapewniają odporność na wiatr. Liście papai są duże (do 60 cm długości), dłoniasto klapowane, ułożone spiralnie, zebrane w rozetę na szczycie łodygi. Mają żółtozieloną barwę, z ząbkowanymi klapami, i są opadające. Roślina zawiera mleczko z lateksem.

Kwiaty papai przypominają kwiaty plumerii, są jednak mniejsze, grubsze, pachnące i występują w kątach liści. Mogą być jednopłciowe lub obupłciowe; większość uprawianych odmian ma kwiaty obupłciowe i samopylne. Samcze kwiaty produkują tylko pyłek, samicze wydają małe, niejadalne owoce jeśli nie zostaną zapylone. Owocem papai jest duża jagoda o długości 15–50 cm (zależnie od odmiany), o kształcie zbliżonym do dyni. Dojrzały owoc jest miękki, o żółtopomarańczowej lub pomarańczowoczerwonej skórce. Miąższ ma 3–4 cm grubości, a w środku znajduje się 1000–1500 szaroczarnych, pieprznych w smaku nasion o średnicy 5 mm.

Pochodzenie i występowanie

Papaja pochodzi najprawdopodobniej z południowego Meksyku, Ameryki Środkowej i północnej Ameryki Południowej. Obecnie jest uprawiana powszechnie w tropikach i subtropikach: na wyspach karaibskich, w Stanach Zjednoczonych (Floryda, Kalifornia), w wielu krajach Afryki, Indiach, Malezji, Indonezji oraz na Filipinach.

Wyróżnia się dwa główne typy papai: hawajską i meksykańską – choć różnią się wielkością, mają zbliżone wartości odżywcze. Krzysztof Kolumb nazywał papaję „owocem aniołów”.

Zastosowanie / dawkowanie

Papaja najczęściej spożywana jest jako świeży, zielony lub dojrzały owoc, a także stosowana do przygotowania soków i napojów. Liście i młode łodygi wykorzystywane są jako warzywo. Papaję dodaje się do sosów, deserów, ciast oraz lodów.

Zielona papaja stanowi popularny składnik kuchni południowo-wschodniej Azji – w Tajlandii do sałatek som tam, a w Indonezji do sałatek lalab. Nasiona używane są jako zamiennik pieprzu. Uzyskiwany z mleczka niedojrzałych owoców papain wykorzystywany jest do zmiękczania mięsa, wspomagania trawienia, a także w kosmetyce i przemyśle spożywczym (np. w produkcji piwa, gum do żucia).

Papain oraz chymopapain – enzymy zawarte w papai – wykazują silne działanie wspierające trawienie i są stosowane jako naturalne środki na niestrawność. Benzylowy izotiocyjanian obecny w miąższu aktywuje ważny enzym detoksykacyjny organizmu, a papain uznawany jest również za wsparcie w alergii na gluten (jako enzym rozkładający gluten).

Papaja korzystnie wpływa na poziom glukozy we krwi (może wspierać terapię cukrzycy typu 2), pomaga obniżyć cholesterol i trójglicerydy, a regularne spożycie jej owoców wykazuje działanie antyhyperlipidemiczne, antyhypertenzyjne i moczopędne.

Potwierdzono działanie przeciwpasożytnicze (zwłaszcza nasion – skuteczność wobec owsików, nicieni, lamblii), przeciwbakteryjne (m.in. wobec Bacillus, Staphylococcus aureus, E. coli, Salmonella i innych). Ekstrakt z papai przyspiesza regenerację skóry przy oparzeniach, odleżynach i ranach.

W medycynie tradycyjnej wykorzystuje się papaję również do wspomagania laktacji, jako łagodny środek przeczyszczający, diuretyczny oraz wspierający gojenie przy chorobach skóry, ranach i odleżynach. Nasiona stosuje się wspomagająco w leczeniu infekcji pasożytniczych u dzieci.

Ostrzeżenia: U osób z alergią na lateks może wystąpić również alergia na papaję lub papainę. Ze względów bezpieczeństwa zaleca się przerwanie spożywania papai min. 2 tygodnie przed planowaną operacją chirurgiczną. Wysokie dawki lateksu z papai nie są zalecane u kobiet w ciąży.

Tradycyjne dawkowanie

Dawkowanie papai zależy od formy i wskazań. Przykładowo, badania wskazują skuteczność 20 ml ekstraktu wodnego z suszonej papai lub 4 g suchych nasion podawanych z miodem w celu wsparcia działania przeciwpasożytniczego. W medycynie ludowej nie określa się precyzyjnej dawki – papaję spożywa się według uznania i potrzeb.