Porost islandzki – Cetraria islandica

Opis szczegółowy

Cud z Islandii na dolegliwości dróg oddechowych!

Informacje botaniczne

Porost islandzki jest bardzo wolno rosnącym porostem, którego wyprostowany kształt i listkowate ułożenie przypominają mech (skąd pochodzi angielska nazwa moss). Porost stanowi symbiotyczne połączenie glonu i grzyba. Ma nieregularną, blado-kasztanową barwę oraz składa się z płaskich i twardych płatków, osiąga wysokość 10–15 cm. Rozgałęzienia mają kształt rurkowaty lub kanałowaty. Górna powierzchnia porostu jest zielonkawa lub zielonobrązowa, a dolna – szarobiała lub jasnobrązowa z białawymi plamkami.

Pochodzenie i występowanie

Porost islandzki wywodzi się z górskich terenów krajów północy i jest szczególnie charakterystyczny dla lawowych zboczy oraz równin zachodniego i północnego wybrzeża Islandii. Rośnie również na północnych wzgórzach Walii, północnej Anglii, Szkocji czy w północnej Irlandii. W Ameryce Północnej stanowiska porostu rozciągają się od wybrzeża Arktyki, Alaski i Nowej Fundlandii aż po Góry Skaliste, Kolorado i Nową Anglię.

Zastosowanie / dawkowanie

W historii porost islandzki był szeroko stosowany jako pożywienie – stosowany do przyprawiania mięs, zup i sosów. Z czasem upowszechniło się jego zastosowanie lecznicze, szczególnie w medycynie ludowej. Wspomaga łagodzenie stanów zapalnych dróg oddechowych, łagodzi suchy kaszel, przeziębienie, a także polecano go jako łagodny środek przeczyszczający.

Europejscy zielarze zaliczają porost islandzki do naturalnych antybiotyków. Pomaga przy katarze górnych dróg oddechowych, przynosi ulgę w suchym kaszlu oraz wspiera redukcję objawów zaburzeń trawiennych.

Wykazano aktywność przeciwmikrobiologiczną wobec Micrococcus luteus, a alkoholowe ekstrakty z porostu wykazują działanie wobec niektórych bakterii Gram(+). Zawarty lichenan wykazuje szerokie działanie przeciwwirusowe wobec wielu wirusów. W testach in vitro wykazano, że lichenan nawet w stężeniach do 500 μg/ml nie wpływa na pozakomórkową syntezę białek. Kwas protolichesterowy to silny inhibitor aktywności polimerazy DNA wirusa ludzkiej niedoborowości immunologicznej.

Tradycyjnie przygotowany ekstrakt z porostu wykazał efekt immunologiczny in vivo. Wyniki badań podstawowych sugerują, że wodny ekstrakt z porostu wykazuje działanie przeciwzapalne poprzez wpływ na wydzielanie cytokin. U szczurów leczonych największym stężeniem ekstraktu wodnego zauważono istotną poprawę objawów artretyzmu względem grupy kontrolnej.

Aktywność antyoksydacyjna wzrasta wraz ze wzrostem stężenia ekstraktów – potwierdzają to liczne badania. Wiele prac wskazuje także na pozytywny wpływ zawartego isolichenanu na pamięć przestrzenną u gryzoni. Substancje z porostu islandzkiego wykazały także mocne działanie przeciwnowotworowe wobec allogenicznego mięsaka u myszy.

Badania kliniczne

W badaniu podwójnie zaślepionym 63 dorosłych z zapaleniem i suchością jamy ustnej po operacji nosa podzielono na 3 grupy otrzymujące dawkę 0,048 g, 0,3 g lub 0,5 g surowca zielarskiego. Poprawę zaobserwowano we wszystkich grupach. W innym badaniu na 100 pacjentach z zapaleniem błony śluzowej jamy ustnej lub gardła (laryngitis, pharyngitis) i ostrymi lub przewlekłymi nieżytami oskrzeli wykazano poprawę u 86% pacjentów po 160 mg wodnego ekstraktu z porostu islandzkiego podawanego co 2–3 godziny.

Substancje czynne

Porost islandzki zawiera zmodyfikowany chlorofil (tzw. thaloflor), kwasy: fumarowy, lichenostearynowy, lichesterynowy i cetrarowy. Ponadto występuje w nim wysoka zawartość polisacharydów, lichenan, β-D-glukan oraz isolichenan. Spośród minerałów wyróżnić można ołów, kadm, rtęć, arsen, wapń, magnez, żelazo i inne pierwiastki śladowe.

Tradycyjne dawkowanie

W przypadku dolegliwości dróg oddechowych i objawów przeziębienia porost islandzki zalecany jest w postaci proszku w dawce 2–4 gramy. Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej ds. Produktów Zielarskich porost islandzki można sporządzić jako herbatę ziołową w ilości 1,5 grama zaparzonego w 150 ml wody do 4 razy dziennie. Dostępne są też inne preparaty, np. nalewki i delikatne ekstrakty.

Porost islandzki powinno się stosować nie dłużej niż przez 1 tydzień (do ustąpienia objawów). W przypadku dłuższego stosowania zaleca się konsultację z lekarzem.

Spożycie herbaty z porostu islandzkiego nie jest zalecane dzieciom poniżej 12. roku życia ze względu na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa.