Rehmánia lepka – Rehmannia glutinosa

Opis szczegółowy

Rehmánia lepka to wyjątkowy skarb tradycyjnej medycyny, ceniony za wspomaganie długowieczności, leczenie schorzeń kości, krwi, układu naczyniowego i wielu innych dolegliwości!

Informacje botaniczne

Rehmánia lepka to wieloletnia roślina zielna osiągająca do 30 cm wysokości. Jej pędy pokryte są gęstymi włoskami, mają czerwono-różowy odcień, a najważniejszą część leczniczą stanowi mięsisty korzeń (o długości ok. 6 cm). Korzeń występuje zarówno w formie świeżej, jak i suszonej. Liście są zielone, o długości 2–13 cm, eliptyczne bądź jajowate, ząbkowane na brzegach, od spodu jaśniejsze i często czerwonawe, tworzą przyziemną rozetę. Rehmánia zakwita od kwietnia do lipca – kwiaty mają barwę żółtawą do purpurowej i pojawiają się w kątach liści. Owocem jest torebka zawierająca liczne drobne nasiona.

Pochodzenie i występowanie

Pierwotnie rehmánia pochodzi z chińskich prowincji Hean, Shandong, Shanxi, Hebei, Liaoning, Jinan, Hubei, Sichuan oraz z centralnej Azji (szczególnie z Mongolii). Obecnie jest powszechnie uprawiana w tychże regionach lub rośnie dziko na podgórzach do wys. 1100 m n.p.m., a także w rejonach przybrzeżnych. W Europie Środkowej spotykana jest głównie u pasjonatów ziołolecznictwa i ogrodników; potrafi przetrwać łagodne zimy naszego klimatu.

Zastosowanie / dawkowanie

Rehmánia to jeden z kluczowych składników tradycyjnych receptur medycyny chińskiej i ajurwedy – podawana jest samodzielnie lub ze znanymi ziołami, takimi jak żeń-szeń, cynamon czy traganek błoniasty (np. mieszanki wspierające drogi oddechowe). Znana medycynie chińskiej już od 200 r. p.n.e., zalecana jest na wydłużenie życia oraz poprawę zdrowia poprzez korzystny wpływ na wiele układów organizmu.

W tradycyjnej i współczesnej fitoterapii polecana jest przy przewlekłym stosowaniu kortykosteroidów – łagodzi działania uboczne tych leków na tkanki miękkie i kości, wspiera regenerację i gojenie tkanek np. podczas chemioterapii. Wyciągi z jej korzenia wykazują działanie neuroprotekcyjne (ochrona układu nerwowego), przeciwzapalne (obniżenie IL-1beta, IL-6 i TNF-alfa), poprawiają funkcje układu naczyniowego i mogą korzystnie wpływać na ciśnienie tętnicze krwi. Badania przedkliniczne oraz obserwacje laboratoryjne sugerują jej właściwości antykoagulacyjne i wspomagające krwionośnictwo oraz prawidłowe krążenie.

Rehmánia wspiera regulację gospodarki wapniowej i mineralnej, wpływając na wzmocnienie kości i profilaktykę osteoporozy – przydatna w terapii osteoporozy pomenopauzalnej czy starczej. Tradycyjnie bywa stosowana jako środek krwiotwórczy przy niedokrwistościach, m.in. przez podnoszenie liczebności erytrocytów i wspomaganie erytropoezy oraz stymulowanie układu odpornościowego. W literaturze opisano również jej właściwości przeciwnowotworowe oraz wsparcie terapii raka płuc czy szpiku, dzięki wpływowi na proliferację i różnicowanie komórek.

W chińskiej fitoterapii rehmánia powszechnie wykorzystywana jest przy zaburzeniach cyklu miesiączkowego, zapaleniach, infekcjach grzybiczych, niepłodności, wypadaniu włosów, anemii, starzeniu się, chorobach wątroby i nerek, zaburzeniach układu moczowego, a nawet zaparciach (potwierdzono łagodne działanie przeczyszczające). Ajurweda poleca ją jako tonik krwi i łagodny diuretyk. Wspomaga oczyszczanie organizmu oraz utrzymanie zdrowej skóry.

Rehmánia reguluje także glikemię – ekstrakty wspomagają utrzymanie stabilnego poziomu cukru, trójglicerydów oraz cholesterolu we krwi. Badania przedkliniczne sugerują udział substancji aktywnych – katalpolu oraz rehmaniozydów – w zmniejszaniu glikemii przez poprawę metabolizmu i regulację wydzielania insuliny oraz beta-endorfin.

Rehmánia jest uważana za bezpieczną i dobrze tolerowaną roślinę, jednak osobom chorym na cukrzycę, kobietom w ciąży, biorcom przeszczepów oraz dzieciom zaleca się ostrożność lub konsultację z lekarzem przed jej stosowaniem.

Substancje czynne

Korzeń rehmánii zawiera ok. 70 biologicznie czynnych związków (wyizolowano ich ponad 140). Do najważniejszych należą glikozydy (m.in. katalpol, rehmaniozydy), roślinne sterole (beta-sitosterol, kampesterol, stigmasterol, arginina), polisacharydy (np. stachioza), oligosacharydy (mannitol, sacharoza, rafinoza, werbaskoza), irydoidy, fenolowe glikozydy, flawonoidy, aminokwasy (szczególnie arginina), liczne składniki mineralne (żelazo, cynk, chrom, mangan) i kwasy organiczne.

Tradycyjne dawkowanie

Wywar sporządza się poprzez gotowanie 5–10 g suszonego lub świeżego korzenia w 500 ml wody przez ok. 10 minut. Odwar pije się 2 razy dziennie, najlepiej na czczo. Można także przygotować nalewkę – 50–70 g korzenia moczyć w 1 litrze alkoholu 40% przez 2–3 miesiące; po przefiltrowaniu podawać 1 łyżkę stołową 1–2 razy dziennie na czczo. W badaniach preklinicznych stosowano dawki 0,15–0,5 mg/kg masy ciała doustnie, jednak dawkowania tych nie należy automatycznie stosować u ludzi.