Szałwia czerwonokorzeniowa – Salvia miltiorrhiza

Opis szczegółowy

Szałwia czerwonokorzeniowa to bardzo stara roślina stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiej, ceniona przede wszystkim za swoje prozdrowotne właściwości wspierające układ sercowo-naczyniowy oraz regulującą poziom cukru we krwi.

Informacje botaniczne

Salvia miltiorrhiza to wieloletnia roślina o rozgałęzionej łodydze, osiągająca zwykle 30–60 cm wysokości. Liście są zarówno pojedyncze, jak i złożone, a cała roślina pokryta jest delikatnymi włoskami oraz lepkimi gruczołami. Kwiaty szałwii czerwonokorzeniowej kwitną w okółkach, mają jasnoróżowe do lawendowoniebieskich płatków korony, o długości do 2,5 cm.

Pochodzenie i występowanie

Szałwia czerwonokorzeniowa pochodzi z północno-wschodnich obszarów Chin oraz najprawdopodobniej z północnej Japonii. Do pozostałych regionów świata została introdukowana przez człowieka.

Zastosowanie / dawkowanie

Od wieków szałwia czerwonokorzeniowa jest bardzo ceniona i szeroko stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM). Jej popularność stale rośnie wraz ze zwiększającym się popytem na całym świecie – najwięcej w Chinach, Japonii, USA, a także, coraz częściej, w Europie. W tradycyjnych systemach medycznych sąsiednich krajów zaleca się danshen przede wszystkim do leczenia i profilaktyki zaburzeń sercowo-naczyniowych (m.in. miażdżycy, zbyt wysokiej krzepliwości, stany po udarze), ponieważ poprawia reologię krwi i wspiera krążenie, łagodnie rozrzedza krew, obniża poziom cholesterolu, usprawnia przepływ tętniczy oraz może się sprawdzić przy łagodnych objawach demencji (tak jest zalecana w Chinach). Fitochemikalia zawarte w roślinie dodatkowo poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych. Nowoczesne metody lecznicze tradycyjnej medycyny polecają szałwię czerwonokorzeniową przy chorobach wątroby i śledziony, korzystając z jej silnych właściwości antyoksydacyjnych.

W TCM danshen jest jednym z pięciu głównych składników mieszanki tangzhiqing używanej przy cukrzycy typu 2. Badania na modelach zwierzęcych i kliniczne sugerują bezpieczeństwo i skuteczność tego połączenia. Mieszanka zawiera ponadto korzeń czerwonej piwonii, liść morwy, liść lotosu i liść głogu.

Ludowa medycyna zaleca szałwię czerwonokorzeniową również w przypadkach astmatycznego zapalenia oskrzeli u dzieci i dorosłych, różnego rodzaju marskości wątroby, WZW typu B, przewlekłego zapalenia prostaty oraz zewnętrznie – wywar z korzenia – na wspomaganie gojenia się nabłonka przy lżejszych oparzeniach. Danshen sprawdza się też przy leczeniu objawów alergii skórnych, drobnych skaleczeń i oparzeń.

Współczesna medycyna również coraz częściej interesuje się danshen, a liczne badania naukowe potwierdzają potencjalnie korzystne działanie m.in. w profilaktyce i terapii pacjentów z dławicą piersiową, niedokrwieniem serca, kołataniem serca, arytmią, stanami po zawale czy udarze, zapaleniem żył, zakrzepicą, zatorami, żylakami, miażdżycą, niewydolnością naczyń kończyn dolnych i innymi schorzeniami układu krążenia. Choć skuteczność bywa zróżnicowana w zależności od diagnozy, potencjał leczniczy korzenia szałwii czerwonokorzeniowej jest wysoko oceniany przez renomowane międzynarodowe agencje zdrowia, takie jak EMA, które uznają wpływ tej rośliny na zdrowie serca.

Badania dowodzą także silnych właściwości antyoksydacyjnych danshenu – wspiera regenerację i ochronę wątroby (nawet przy powiększeniu narządu, marskości lub WZW typu B) i działa prewencyjnie wobec rozwoju zmian patologicznych narządów. Szałwia czerwonokorzeniowa może również chronić nerki przed działaniem cukrzycy oraz przeciwdziałać rozwojowi zwłóknienia tego narządu. Stale trwają badania nad jej przydatnością przy zapaleniach trzustki.

W USA trwają obecnie zaawansowane badania kliniczne nad lekiem na bazie ekstraktu z danshenu, korzenia żeń-szenia i borneolu, który ma działać jako środek wspierający serce.

Substancje aktywne danshenu wywołują apoptozę komórek nowotworowych oraz hamują ich nadmierny wzrost, a także wykazują działanie ochronne układu naczyniowego. Badania wskazują na potencjalną skuteczność danshenu jako naturalnego „antyretrowirusa” wobec wybranych szczepów HIV, działanie ochronne na komórki mózgowe i mięśnia sercowego oraz poprawę procesów związanych z utrzymaniem prawidłowej mikrokrążenia. Dzięki swoim właściwościom substancje te mogą również wspierać odbudowę kości.

Wśród kluczowych związków należy wymienić kwas salwianowy A i B oraz tanshinon IIA, które obniżają krzepliwość i sprzyjają ochronie komórek serca (kardioprotekcja). Tanshinon IIA znany jest także jako silny przeciwutleniacz chroniący mitochondria mięśnia sercowego i wykazujący potencjał przy leczeniu dławicy piersiowej.

Szałwia czerwonokorzeniowa nie powinna być stosowana jednocześnie z preparatami przeciwzakrzepowymi (np. warfaryna, heparyna, kwas acetylosalicylowy, digoksyna i inne leki na rozrzedzenie krwi), ponieważ może zwiększać ryzyko krwawienia – w takich przypadkach konieczne są wcześniejsze konsultacje z lekarzem. Nie zaleca się stosowania danshenu w ciąży, podczas karmienia piersią ani u osób przyjmujących leki obniżające ciśnienie krwi.

Tradycyjne dawkowanie

Dawkowanie zależy od formy i źródła surowca. Zwykle rekomenduje się 9–10 g suszonego korzenia gotować przez 15–30 minut w 500 ml wody (w razie potrzeby uzupełniając płyn) lub 2 łyżeczki surowca zalać 250 ml zimnej wody, po 5 minutach zagotować i zostawić do naciągnięcia. Tak przygotowany odwar pić 2–3 razy dziennie ok. 30 minut przed posiłkiem.

Tradycyjna domowa nalewka: drobno pokrojony suszony korzeń zalać czystą wódką (proporcja 1:4), odstawić na co najmniej 10 dni. Taką nalewkę przyjmuje się w ilości 10–20 kropli 2–3 razy dziennie dla wsparcia odporności, krążenia oraz układu sercowo-naczyniowego.