Szparag kochiński – Asparagus cochinchinensis

Opis szczegółowy

Szparag kochiński to roślina tradycyjnie stosowana w medycynie chińskiej od tysięcy lat, obecnie odkrywana na nowo ze względu na szerokie spektrum zastosowań.

Informacje botaniczne

Szparag kochiński (Asparagus cochinchinensis) to wieloletnia roślina dorastająca do 1,5 metra wysokości. Kwitnie od marca do czerwca, a nasiona dojrzewają wczesną jesienią (najczęściej we wrześniu). Kwiaty są dwupienne, czyli dzielą się na męskie i żeńskie okazy, dlatego do owocowania wymagane są obie płcie. Zapylanie następuje głównie przez owady, szczególnie pszczoły. W celach kulinarnych i terapeutycznych wykorzystuje się kilka części tej rośliny. Kłącze o długości około 5 cm i szerokości 2 cm jest gotowane po usunięciu włókien (gorzka część), a wewnętrzny miąższ spożywa się na surowo lub po marynowaniu w cukrze. Według niektórych źródeł owoce są również jadalne, choć istnieją opinie odradzające spożycie jagód tej rośliny.

Pochodzenie i występowanie

Szparag kochiński pochodzi ze wschodniej i południowo-wschodniej Azji, głównie z Chin, Japonii i Korei. Niestety, w warunkach naturalnych w Polsce występuje tylko jeden gatunek szparaga — szparag lekarski. Spotkać go można najczęściej na nasłonecznionych zboczach, suchych i lekko zakrzewionych terenach. Obecnie jest także celowo uprawiany.

Zastosowanie / dawkowanie

Szparag kochiński od wieków wykorzystywany jest w tradycyjnej medycynie chińskiej (pod nazwą Tian Men Dong) przede wszystkim w przypadku infekcji z suchym kaszlem. Zalecany jest szczególnie podczas ostrej fazy przeziębienia — skutecznie nawilża płuca, wspomaga odkrztuszanie i rozpuszcza śluz, łagodzi suchość w ustach oraz pomaga obniżać gorączkę. W przypadku ostrych infekcji wirusowych wskazany jest w pierwszych 3–5 dniach choroby, gdyż skraca czas jej trwania i łagodzi nasilenie objawów. Według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej szparag kochiński wycisza „gorąco” w klatce piersiowej, odżywia yin żołądka i wspomaga oczyszczanie nadmiaru gorąca. Stosowany jest również dla nawilżenia układu pokarmowego, może pomagać przy zaparciach i wspomagać pasaż jelitowy, a przy przewlekłym kaszlu zazwyczaj używany jest w mieszankach z innymi roślinami wspierającymi równowagę yin w płucach oraz nerkach. Może być pomocny także przy subostrej lub ostrej gorączce, zawrotach głowy, szumach usznych, bólach stawów, schorzeniach nerek czy problemach ze snem. Działa pobudzająco na układ parasympatyczny, poprawia trawienie, uspokaja żołądek i pobudza wydzielanie śliny, a także łagodzi napięcie nerwowe. Zawarty w nim b-sitosterol od lat jest badany jako potencjalny środek łagodzący objawy łagodnego przerostu prostaty i wspierający płodność męską (przy problemach z impotencją wymaga długotrwałego stosowania). Dodatkowe substancje aktywne, jak flawonoidy (rutozyd i kwercetyna), mają silne działanie antyoksydacyjne, wzmacniają ściany żylne i są stosowane w leczeniu stanów zapalnych żył, żylaków oraz hemoroidów. Obecny w szparagu inulina wspiera obniżenie poziomu cholesterolu i może być pomocna dla osób cierpiących na zaparcia, dlatego ostrożność wskazana jest u osób podatnych na biegunki i w przypadkach zwiększonego wydalania moczu. Niektóre związki z tej rośliny mają ponadto działanie przeciwbakteryjne oraz wspierają redukcję lokalnych objawów stanów zapalnych stawów. Napar lub ekstrakt z korzenia wykazuje także łagodne działanie antyseptyczne, wykrztuśne, przeciwgorączkowe i tonizujące.

Substancje aktywne

Do najważniejszych związków terapeutycznych należą asparagina, b-sitosterol, flawonoidy (rutozyd, kwercetyna), inulina i inne składniki pokrewne.

Tradycyjne dawkowanie

Dwie kopiaste łyżeczki suszonego korzenia (ok. 6 g) zalewa się 200 ml zimnej wody, doprowadza do wrzenia i gotuje przez 30 minut — stosować 1 raz dziennie. Można także dodać świeży korzeń do potraw, ewentualnie przyjmować sproszkowany korzeń: 2 kopiaste łyżeczki (ok. 4–6 g) na 150–200 ml zimnej wody, powoli doprowadzając do wrzenia i gotując przez ok. 20 minut; napar należy wypić po ostudzeniu.