Tocosh – Solanum tuberosum

Nazwy zwyczajowe: Tocosh, tokosh, togosh, tocos, skarb Inków, the Inca treasure, Tocosh (hiszp.), Tocosh (ang.), Tocosh (global), Solanum tuberosum, ziemniak fermentowany, sfermentowany ziemniak
Nazwa łacińska: Solanum tuberosum
Pochodzenie: Azja, Australia, Europa, Ameryka Południowa, Ameryka Północna
Krótki wstęp
Ponieważ źródłem tocoshu jest ziemniak, uprawa tej rośliny jest znana w Polsce i jej przygotowanie można dostosować do indywidualnych doświadczeń.
Opis szczegółowy
Tocosh – dar od Inti, boga słońca, dla zachowania zdrowia i ciała.
Informacje botaniczne
Tocosh dostępny na polskim rynku występuje głównie jako biały proszek otrzymywany z ziemniaków (Solanum tuberosum, rodzina Solanaceae), znanych powszechnie również w polskiej uprawie. Jest to roślina o kanciastej łodydze pokrytej krótkimi włoskami, osiągającej do 1,5 metra wysokości. Liście ziemniaka są pierzaste, osadzone na ogonkach i osiągają długość 30–50 cm.
Kwiaty występują w kolorach białym, różowym lub fioletowym, a owocami są zielone lub żółtozielone jagody. Charakterystyczną częścią podziemną rośliny są skupiska bulw o różnych kształtach (od elipsoidalnych po nieregularne) z żółtą, jasnobrązową lub czerwonofioletową skórką.
Pochodzenie i występowanie
Solanum tuberosum (rodzina Solanaceae) to jedna z najważniejszych andyjskich roślin uprawnych, pierwotnie uprawiana w Andach w Ameryce Południowej, a obecnie rozpowszechniona niemal na całym świecie. Przez wieki andyjscy rolnicy tworzyli odmiany odporne na mróz i suszę, które można sadzić nawet na wysokości powyżej 3800 m n.p.m. Ziemniak został udomowiony blisko 10 tysięcy lat temu, a starożytni Peruwiańczycy wykorzystywali nie tylko świeże bulwy, ale także produkt fermentowany, znany jako tocosh.
Nazwa tocosh pochodzi od keczuańskiego słowa „tuqush”, oznaczającego 'pomarszczony i sfermentowany'.
Zastosowanie / dawkowanie
Proces fermentacji stosowany do produkcji tocoshu został prawdopodobnie odkryty przez Inków lub inne kultury imperium inkaskiego. Inkowie wierzyli, że tocosh był darem od Inti, boga słońca, dla zachowania ciała.
Tocosh ma intensywny zapach i smak. Najczęściej stosuje się go w postaci mąki. W Peru trzy tradycyjne regiony produkujące tocosh to: Ancash, Huánuco i Junín. Najpopularniejszym sposobem przygotowania jest używanie mąki z tocoshu do przyrządzania galaretowatego deseru zwanego mazamorra.
Dania z tocoshu przygotowuje się często na specjalne okazje i uroczystości.
Medycyna ludowa i kuchnia
W tradycyjnej medycynie ludowej tocosh ceniony jest za silne działanie antybiotyczne, wykorzystywany jest również jako tani probiotyk i środek wzmacniający.
Tradycyjnie tocosh stosowany jest podczas opiekę poporodowej oraz w leczeniu przeziębień, zapalenia płuc czy leczenia ran. Ponadto wykorzystuje się go w leczeniu hemoroidów, wrzodów żołądka, infekcji przewodu pokarmowego, choroby wysokościowej i ochronie śluzówki żołądka.
Dzięki tym właściwościom, w tradycyjnej medycynie tocosh polecany jest jako wartościowe pożywienie dla dzieci.
Substancje czynne
Badania składu chemicznego tocoshu wykazały obecność kwasów tłuszczowych, wolnych aminokwasów, makro- i mikroelementów oraz witamin, takich jak tiamina i ryboflawina, a także innych składników mineralnych. Fermentacja sprawia, że substancje te występują w prostszych, łatwo przyswajalnych formach, a dodatkowo zwiększa ilość kwasu linolowego i wapnia.
Ziemniaki zawierają steroidowe alkaloidy, które, jeśli ziemniaki są źle przechowywane, mogą wywoływać objawy zatrucia, takie jak trudności w oddychaniu, nudności, wymioty i biegunkę związaną z hamowaniem acetylocholinesterazy. Głównymi steroidowymi glikoalkaloidami w bulwach są R-solanina i R-chakonina, będące glikozydowanymi formami alkaloidu solanidyny.
Stężenie steroidowych glikoalkaloidów zwiększa się pod wpływem różnych czynników, takich jak uszkodzenia, porażenie grzybicze, złe warunki uprawy, pogoda czy nieodpowiednie przechowywanie.
Obecnie mąka tocosh i jej pochodne sprzedawane są jako produkty naturalne na rynkach peruwiańskich, jednak nie opisano badań toksyczności związanych z długotrwałym stosowaniem – dostępne jest jedynie pojedyncze badanie na gryzoniach.
Tradycyjne dawkowanie
Tocosh to tradycyjnie fermentowane ziemniaki o zastosowaniu leczniczym i odżywczym. Produkcja polega na pozostawieniu ziemniaków ochranianych słomą lub siatką w pobliżu potoku na ok. sześć miesięcy, po których są gotowe do spożycia.
Fermentację przeprowadza się, trzymając ziemniaki w wodzie przez 4 miesiące do 2 lat. Kiedy na powierzchni pojawia się piana o intensywnym zapachu, tocosh jest gotowy do zbioru. Masę suszy się na słońcu i używa do spożycia lub przechowania.
Mące z tocoshu przypisuje się właściwości wspomagające w leczeniu zapaleń żołądka, wrzodów, refluksu żołądkowo-przełykowego czy raka żołądka.
Zalecane dawki popularnych produktów na rynku to 1–2 łyżeczki, które dodaje się do śniadania lub napojów, jak herbata czy inny ciepły napój.
Ludzie zgodnie z wiedzą ludową spożywają jedną łyżeczkę rozpuszczoną w 100 ml wody przed posiłkiem jako wsparcie terapii alternatywnej. Typowe dawki stosowane w tradycyjnej medycynie południowoamerykańskiej wynoszą 500–1000 mg/kg masy ciała dziennie (na podstawie rozmów z rolnikami uprawiającymi tocosh).