Trawa cytrynowa – Cymbopogon citratus

Nazwy zwyczajowe: Trawa cytrynowa, Palczatka cytrynowa, Cymbopogon, Citronella, Lemon Grass, Lemongrass, Citronella (ang.), Citronelle, Cymbopogon citratus, Citronella grass, Heong Man, Serai, Seréh

Nazwa łacińska: Cymbopogon citratus

Pochodzenie: Afryka, Azja, Australia, Ameryka Południowa, Ameryka Północna

Krótki wstęp

Trawa cytrynowa nadaje się do uprawy w Polsce, choć wymaga szczególnych warunków. Można ją hodować jako roślinę doniczkową, przenoszoną do pomieszczenia na zimę (nie toleruje polskich mrozów). Najlepiej rośnie w przepuszczalnej, wilgotnej, piaszczystej glebie z dużą ilością słońca i regularnym podlewaniem. Zaleca się obfite nawożenie naturalnymi nawozami. Do zimowania wybierz jasne, ciepłe miejsce (może być także chłodne przy ograniczonym podlewaniu).

Opis szczegółowy

Trawa cytrynowa to roślina tropikalna, ceniona zarówno w kuchni, jak i naturalnej medycynie, wykorzystywana m.in. przy malarii, gorączce, stanach lękowych czy bólu.

Informacje botaniczne

Trawa cytrynowa (Cymbopogon citratus) to wieloletnia, wytrzymała bylina tworząca bujne kępy złożone z długich, cienkich, szarozielonych liści dorastających nawet do 150 cm. Roślina z rzadka wytwarza nasiona, dlatego rozmnażana jest głównie wegetatywnie. Wszystkie jej części charakteryzuje intensywny cytrynowy zapach, wynikający z obecności zbiorników olejkowych w liściach, pochewkach i plewach. Olejek zawiera liczne substancje aktywne o działaniu terapeutycznym.

Pochodzenie i występowanie

Trawa cytrynowa pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, ale obecnie jest uprawiana w regionach o zbliżonym klimacie na całym świecie. Szczególnie popularna jest w pasie nadmorskim Azji, a uprawy znajdują się również w Afryce, Australii oraz w Ameryce, gdzie kilka firm rolniczych prowadzi jej plantacje.

Zastosowanie / dawkowanie

Trawa cytrynowa to popularny składnik kosmetyków jako naturalny poprawiacz zapachu oraz olejków eterycznych do masażu, sól do kąpieli, a także susz herbaciany. W kuchni (szczególnie azjatyckiej, głównie chińskiej) używana jest jako aromatyczna przyprawa – najczęściej wykorzystuje się rozdrobione cebulaste zakończenia łodyg, które kroi się w cienkie plasterki, natomiast zdrewniałe łodygi stosuje się jako przyprawę (świetnie łączy się z czosnkiem, papryką i kolendrą). Do potraw można używać zarówno świeżych, jak i suszonych lub mrożonych części rośliny, przy czym zapach nie zanika nawet po obróbce.

Trawa cytrynowa jest również istotnym składnikiem kadzidełek odstraszających owady, m.in. komary, co wykorzystuje się także w kosmetykach. Zawiera substancje bioaktywne, które mogą przyczyniać się do poprawy zdrowia – m.in. jest przedmiotem badań nad wspieraniem leczenia malarii, obniżaniem poziomu cholesterolu, leczeniem gorączki, stanów lękowych, łagodnych depresji, poprawą koncentracji i snu. Brazylijska medycyna ludowa zaleca ją przy problemach z niepokojem, snem czy epilepsją.

W tradycyjnych systemach leczniczych trawa cytrynowa stosowana jest jako środek na uspokojenie żołądka, redukcję problemów trawiennych, a także jako karminatywum przy wzdęciach. W kulturach indyjskich wykorzystuje się ją do wsparcia regeneracji wątroby, nerek i pęcherza moczowego, wspomagania funkcji układu moczowego i filtracji osocza.

Substancje zawarte w trawie cytrynowej wykazują silne działanie cytoprotekcyjne, chroniąc zdrowe komórki oraz mogą indukować programowaną śmierć komórek nowotworowych (stanowiąc wsparcie terapii przeciwnowotworowej – zawsze w połączeniu z leczeniem konwencjonalnym). Zawiera naturalne związki działające przeciwbólowo, antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo oraz przeciwzapalnie. Potwierdzono też jej działanie hipotensyjne przez relaksację mięśni naczyń krwionośnych.

Napary z trawy cytrynowej pomagają przy infekcjach gardła i jamy ustnej, stanach zapalnych oraz gorączce. Olejku eterycznego z trawy cytrynowej nie zaleca się stosować zewnętrznie u dzieci i kobiet w ciąży, ze względu na możliwą reakcję alergiczną. Jednakże olej doskonale sprawdza się jako środek przeciwbólowy, antyseptyczny, adstringentny, moczopędny, tonizujący, antydepresyjny i przeciwgorączkowy. Pomaga również na nudności w podróży, bóle głowy ze stresu oraz do oczyszczania tłustej skóry czy rozluźniania mięśni u sportowców. Sok z trawy cytrynowej wykorzystuje się do ograniczenia pocenia się.

Substancje czynne

Najważniejsze substancje aktywne zawarte są w olejku eterycznym pozyskiwanym z świeżych lub częściowo suszonych roślin metodą suchej destylacji. Wśród nich dominują: citral, limonen, linalol, geraniol i mircen. Citral, limonen, linalool, geraniol oraz liczne flawonoidy wykazują silne działanie antyoksydacyjne, przeciwdrobnoustrojowe i wspierające zdrowie.

Tradycyjne dawkowanie

Trawę cytrynową zaleca się stosować do dań i napojów według własnego uznania, jako orzeźwiający dodatek zamiast soku z cytryny – nawet kilka razy dziennie.