Wierzbówka drobnokwiatowa – Epilobium parvifloru

Opis szczegółowy

Wierzbówka drobnokwiatowa to zioło znane ze swojego korzystnego wpływu na układ moczowy oraz prostatę.

Informacje botaniczne

Wierzbówka drobnokwiatowa (Epilobium parviflorum) jest wieloletnią byliną dorastającą do około 1 metra wysokości (najczęściej 30–80 cm). Jej łodyga jest wyprostowana, gęsto omszona, szczególnie u podstawy. Liście ułożone naprzeciwlegle, siedzące, lancetowate, lekko ząbkowane i nieco zaokrąglone u nasady, długości 5–10 cm. Kwiaty drobne, barwy różowawej, bladoróżowej aż po niemal białą, mają 6–8 mm średnicy, cztery płatki, osiem pręcików oraz cztery łatki znamienia słupka. Okres kwitnienia przypada od czerwca do sierpnia. Kwiaty są obupłciowe – mogą ulegać samozapyleniu lub być zapylane przez owady. Owoc to około 8-centymetrowa torebka, zawierająca bardzo drobne (ok. 1 mm), czarne nasiona z delikatnymi, białymi włoskami (puch), które ułatwiają rozsiewanie przez wiatr.

Pochodzenie i występowanie

Wierzbówka drobnokwiatowa występuje powszechnie w Europie (w tym w Wielkiej Brytanii), od środkowej Szwecji po Afrykę Północną oraz na zachodnich obszarach Azji aż po Indie, a także w Ameryce Północnej, sięgając północnych regionów Kanady i Alaski. Rośnie dziko w górach na wysokościach do 1400 m n.p.m., choć notowano jej pojawianie się nawet na wysokości 2500 m n.p.m. Spotkać ją można na leśnych ścieżkach, nad strumieniami, wśród dzikich owoców oraz jako roślinę ruderalną. Preferuje stanowiska lekko ocienione, bogate w wilgoć – torfowiska, podmokłe łąki, rozlewiska, wilgotne polany, skraje lasów i nasypy. Dobrze rośnie na kamienistych glebach bogatych w azot. W Polsce jest powszechna niemal w całym kraju, najczęściej w rejonach podgórskich.

Zastosowanie / dawkowanie

W medycynie ludowej wierzbówka drobnokwiatowa ceniona jest za swoje wszechstronne zastosowania – zarówno samodzielnie, jak i w mieszankach z innymi ziołami o podobnym spektrum działania. Substancje czynne wierzbówki drobnokwiatowej korzystnie wpływają na pracę prostaty, co zostało potwierdzone także badaniami laboratoryjnymi przy zastosowaniu skoncentrowanych i oczyszczonych wyciągów. W tradycyjnym ziołolecznictwie poleca się ją również w przypadku bolesnego oddawania moczu, częstego parcia na pęcherz, nietrzymania moczu oraz poważniejszych form inkontynencji. Sięga się po nią przy schorzeniach nerek, zapaleniach pęcherza moczowego i różnych chorobach prostaty, szczególnie dla ochrony w łagodnym rozroście prostaty (przerost gruczołu krokowego). Wspomagająco wierzbówkę podaje się także na stany zapalne układu moczowego – najczęściej w mieszankach z liściem mącznicy lekarskiej, żurawiną, nawłocią, rdestem ptasim, babką lancetowatą, skrzypem, brzozą, które wspierają także elastyczność nabłonka cewki moczowej i przeciwdziałają powstawaniu obrzęków.

Składniki czynne wierzbówki w wysokim stężeniu wspomagają działanie przeciwzapalne wobec wybranych szczepów bakterii, co pozwala na jej łagodzący efekt przy zapaleniach dróg moczowych. Udowodniono również ogólne właściwości antyoksydacyjne preparatów z tej rośliny. Wierzbówka polecana jest także do oczyszczania krwi; można ją stosować wspomagająco przy dietach i wiosennej regeneracji organizmu. Przy odpowiednim dawkowaniu łagodzi objawy menopauzy takie jak wahania nastroju czy uderzenia gorąca.

Zewnętrznie wywar z wierzbówki drobnokwiatowej używa się na wspomaganie procesów gojenia wilgotnych oraz suchych, płytkich ran, dzięki czemu proces rekonwalescencji przebiega szybciej. Medycyna ludowa wykorzystuje wierzbówkę również przy dolegliwościach przewodu pokarmowego, krwawieniu z odbytu, zaburzeniach miesiączkowania, uszkodzeniu błony śluzowej jamy ustnej oraz przy stanach zapalnych o różnym podłożu.

Substancje czynne

Wierzbówka drobnokwiatowa zawiera liczne związki aktywne – przede wszystkim flawonoidy (kempferol, kwercetyna, myricetyna), lektyny, sitosterole – które wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe oraz częściowo regenerujące naczynia krwionośne i błony śluzowe.

Tradycyjne dawkowanie

Współczesne zielniki zalecają napar z 1 płaskiej łyżeczki (ok. 5 g) suszonego ziela, które należy zalać 250 ml wrzątku, zaparzać i pić od razu. Starsze źródła polecają przy ostrzejszych dolegliwościach pić 2 razy dziennie 1 szklankę zimnego naparu przygotowanego z odrobiny ziela zalanej dwoma szklankami gorącej wody i zaparzanej 10 minut. Alternatywnie można przygotować wywar: do 200 ml zimnej wody dodać 5–10 g suszu, gotować na małym ogniu przez 15 minut (korzenie dłużej), odstawić, przecedzić i spożywać. Zgodnie z literaturą, napar spożywa się regularnie przez dłuższy czas, maksymalnie 2 razy dziennie, najlepiej na czczo.